สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

77 ไพโรจน์ ทองค� ำสุก วารสารราชบัณฑิตยสภา ปีที่ ๔๐ ฉบับที่ ๒ เม.ย.-มิ.ย. ๒๕๕๘ บทบาทของกวางปรากฏในนาฏกรรมการแสดงละครในเรื่องอุณรุท ดังนี้ การแสดงละครในเรื่องอุณรุท ตอนกลอุบายเทพไท กรมศิลปากรปรับปรุงบท กล่าวถึง นางสุจิตราพระชายาพระอินทร์จุติลงจากสวรรค์บังเกิดเป็นนางอุษา เพื่อติดตามแก้แค้นเจ้ากรุงพาน ที่ปลอมตนเป็นพระอินทร์เข้ามาลักลอบสมสู่กับนาง พระอินทร์ต้องการให้นางอุษาได้กับอุณรุท จึง มีเทวบัญชาให้เทพบุตรมาตุลี แปลงเป็นกวางทองไปล่อให้พระอุณรุทติดตามไปยังที่พระไทรสิงสถิต เพื่อ ให้พระไทรอุ้มสมพระอุณรุทกับนางอุษา หวังให้พระอุณรุทสังหารเจ้ากรุงพานให้สมแค้น เมื่อนางศรีสุดา เห็นกวางทองมีความประสงค์อยากจะได้กวางทองไปเลี้ยงไว้ จึงกราบทูลอ้อนวอนพระอุณรุทให้ช่วยจับ กวางทองให้ พระอุณรุทสงสารนางศรีสุดาจึงเสด็จไปจับกวางทองพร้อมเสนา แต่ไม่สามารถไล่จับได้ทัน จนเวลาเย็นจึงพักผ่อนอยู่ใต้ต้นไทรใหญ่ ด้วยความเหนื่อยและอ่อนเพลีย - ปี่พาทย์ท� ำเพลงเทวาประสิทธิ์ - (เทวดา - นางฟ้า ออกนั่งตามที่) (พระอินทร์ พระมาตุลี ออกนั่งเตียง) - ร้องเพลงเทวาประสิทธิ์ - มาจะกล่าวบทไป ถึงท้าวสหัสนัยน์ตรัยตรึงษา สถิตยังทิพย์อาสน์อันโอฬาร ในมหาพิมานอลงกรณ์ แต่นางสุจิตรายุพาพักตร์ วรลักษณ์โฉมฉายสายสมร จุติจากเทวะพระนคร ไปเกิดในดงดอนแดนมาร - ร้องร่าย - ให้คิดอาดูรพูนเทวษ ถึงองค์อัคเรศยอดสงสาร แจ้งว่าอุณรุทภูบาล ออกประพาสยังพนานก็ยินดี จึงมีเทวราชบัญชา สั่งเทวามาตุลีเรืองศรี จงจ� ำแลงเป็นสุวรรณมฤคี ไปล่อลวงภูมีให้ไคลคลา ยังพระไทรเทพบุตรอันอุดม จะได้พาไปสมนางอุษา ให้เธอสังหารผลาญชีวา อ้าย- พาณาสูรอสุรี