สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

15 มาลิ ทั ต พรหมทั ตตเวที วารสารราชบัณฑิตยสภา ปีที่ ๔๐ ฉบับที่ ๒ เม.ย.-มิ.ย. ๒๕๕๘ นักพนันจะติดหัวใจค้างคาวไว้ที่แขนเพื่อให้เล่นชนะ ขณะที่ชาวออสเตรียเชื่อว่าผู้ที่มีลูกตาค้างคาวจะหายตัว ได้ หลายส่วนของยุโรปเชื่อว่าถ้าเห็นค้างคาวออกหากินเร็วกว่าปรกติในตอนเย็นแสดงว่าอากาศจะดี และ  ถ้าหยดเลือดค้างคาวลงไปในเครื่องดื่มของผู้ที่เรารักจะเป็นการเร้าอารมณ์เพศของผู้นั้น เชื่อกันว่าเลือด ค้างคาวเป็นส่วนผสมส� ำคัญในการปรุงยาช่วยเหาะของแม่มดเนื่องจากมันจะช่วยเวลาแม่มดเหาะตอน  กลางคืน ทั้งยังใช้ในการท� ำพิธีบูชาซาตานที่เรียกว่า Black Mass ด้วย ในแอฟริกาค้างคาวคือวิญญาณร้าย ที่อาจเข้าสิงสู่มนุษย์ได้ หมอผีไนจีเรียเคยเรียกค้างคาวออกมาจากปากผู้ที่ถูกสิง รัฐทางใต้ของสหรัฐอเมริกา มีการเรียกวิญญาณร้ายออกจากคนเข้าไปอยู่ในตัวค้างคาวซึ่งบินหนีไป ค้างคาวถูกมองว่าเป็นสัตว์เจ้าเล่ห์ นิทานพม่าเรื่องหนึ่งเล่าว่าเมื่อสัตว์ต่าง ๆ ถูกเรียกเก็บภาษีเป็นพวก ๆ พอมาถึงพวกนก ค้างคาวก็บอกว่า มันเป็นหนูเพราะมีหูไม่ใช่นก แต่พอถึงคราวหนูบ้าง ค้างคาวก็ว่ามันเป็นนกเพราะมีปีกไม่ใช่หนู จึงไม่ต้อง  เสียภาษี นี่กระมังที่ท� ำให้ค้างคาวถูกเรียกว่า นกมีหู หนูมีปีก นกรอบิน นกรอบินซึ่งมีขนาดเล็ก ตาเป็นประกายและมีอกแดงเป็นจุดเด่นนั้น ถูกน� ำไปเชื่อม โยงกับไฟและเลือดในต� ำนานและเรื่องเหนือธรรมชาติหลายเรื่อง ในฝรั่งเศสมีการท� ำพิธี Candlemas ๒ โดยย่างนกรอบินที่เสียบบนไม้เฮเซิลซึ่งก็เป็นไม้ที่มีอ� ำนาจวิเศษอยู่แล้ว อันบ่งบอกถึงร่องรอยของ พิธีกรรมก่อนยุคคริสเตียน ในเยอรมนีเชื่อว่านกรอบินสามารถเบี่ยงเบนฟ้าผ่าได้ ในอังกฤษการที่นกรอบิน  บินเข้ามาในบ้านแสดงว่าคนในครอบครัวจะเสียชีวิต และผู้ที่ขโมยไข่ไปจากรังของนกรอบินจะแขนขาหัก  ในไม่ช้า การที่อกของนกรอบินเป็นสีแดงมีเรื่องเล่าเป็น ๒ ทางคือ เกิดไฟไหม้ในคอกสัตว์ที่พระกุมารเยซูเกิด  เมื่อไฟมอดเหลือแต่ถ่านที่ยังคุกรุ่น นกรอบินซึ่งตอนนั้นอกยังเป็นสีน�้ ำตาลกระพือปีกท� ำให้ไฟลุกขึ้นมาอีก และไหม้อกนกรอบินจนกลายเป็นสีแดง อีกทางหนึ่งว่านกรอบินจิกหนามออกจากมงกุฎหนามบนศีรษะ ของพระเยซูซึ่งถูกตรึงบนไม้กางเขนจึงถูกหนามต� ำอกจนเลือดออก ตั้งแต่นั้นมานกรอบินทุกตัวจึงมีอกแดง  ชาวชนบทเชื่อว่าถ้านกรอบินร้องเพลงในพุ่มไม้อากาศจะเลวร้าย แต่ถ้ามันร้องเพลงบนหลังคาบ้านอากาศ จะดี นิสัยอยากรู้อยากเห็นของนกรอบินซึ่งท� ำให้มันมักอยู่ใกล้ ๆ ผู้ที่ก� ำลังขุดหลุมอยู่ด้วยความหวังว่า จะได้เจอไส้เดือน และการที่มันชอบอยู่แถวสุสานและลานโล่ง ๆ รวมทั้งความเชื่อที่ว่ามันจะใช้ใบไม้และ  หญ้ามอสคลุมศพ ท� ำให้มันถูกน� ำไปสัมพันธ์กับความตาย ซึ่งอาจเป็นสาเหตุหนึ่งที่มีการใช้นกรอบินเป็น เครื่องสังเวยในพิธีอาถรรพ์เกี่ยวกับเวทมนตร์คาถาเป็นครั้งคราว นกอินทรี ขนาด พละก� ำลัง และสายตาอันเฉียบคม รวมทั้งท่าทางอันองอาจ ความสามารถ  ที่จะบินได้สูงเหนือนกอื่นใดของนกอินทรีซึ่งเปรียบเสมือนเจ้าเวหา ท� ำให้มันถูกใช้เป็นสัญลักษณ์ของเทพเจ้า และกษัตริย์มาช้านาน นกอินทรีเป็นสัตว์ศักดิ์สิทธิ์ของซุสผู้เป็นจอมเทพของกรีก จึงท� ำให้ผู้คนมองนกอินทรี ๒ Candlemas: พิธีบูชาพระกุมารเยซูและพระแม่มารี