สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

13 มาลิ ทั ต พรหมทั ตตเวที วารสารราชบัณฑิตยสภา ปีที่ ๔๐ ฉบับที่ ๒ เม.ย.-มิ.ย. ๒๕๕๘ นกนั้นได้ถูกมองว่าเป็นผู้พยากรณ์และผู้น� ำทางไปสู่อนาคตเป็นเวลานานมาแล้ว มีความเชื่อถือ โชคลางที่เกี่ยวกับนกเป็นจ� ำนวนมาก ในเรื่องเล่าเกี่ยวกับดินฟ้าอากาศเสียงร้องของนกหัวขวานสีเขียว  บอกให้รู้ว่าฝนจะตก นกนางแอ่นซึ่งบินทะยานขึ้นสูงเป็นสัญญาณว่าอากาศจะแห้งแล้ง นกนางนวลที่  ปรากฏตัวลึกเข้ามาในแผ่นดินหรือการที่นกอัลบาทรอสบินวนรอบเรือที่ก� ำลังแล่นอยู่แสดงว่าจะมีพายุ  ในทะเล และถ้าเห็นนกอินทรีเมื่อใดก็ตามแสดงว่าอากาศจะเลวร้าย ชาวกัมพูชาจะผูกขนเป็ดติดกับเสื้อผ้า ของศพเพื่อให้ผู้วายชนม์สามารถบินข้ามล� ำธารและภูเขาไปได้ในการเดินทางไปสู่ดินแดนของคนตาย  ภาพวาดของอียิปต์ก็มักเน้นความเชื่อที่ว่าวิญญาณของผู้ตายจะมีปีกงอกขึ้นมาขณะที่สิ้นใจ ซึ่งจะได้ขยาย ความเกี่ยวกับนกบางประเภทดังต่อไปนี้ กา นกในตระกูลกา (crow) ซึ่งรวมทั้ง เรเวน (raven) และรุก (rook) นั้น เป็นนกที่มีพัฒนาการ มากที่สุดชนิดหนึ่ง ดังนั้นจึงได้ชื่อว่าเป็นผู้ที่เทพเจ้าไว้วางใจ และเป็นสัญลักษณ์ของการพยากรณ์  ตลอดระยะเวลาอันยาวนานที่ผ่านมา ท่าทางที่ดูประสงค์ร้ายของนกขนาดใหญ่นี้และขนสีมืดสนิทของ มันท� ำให้กาถูกน� ำไปสัมพันธ์กับความตายและหายนะ แม้กระทั่งทุกวันนี้ยังมีผู้เล่าเรื่องนกสีด� ำตัวใหญ่ใช้ ปากเคาะที่กระจกเพื่อแจ้งว่าจะมีการตาย หรือหลังจากที่มีคนตายกาจะเป็นนกชนิดแรกที่ปรากฏให้เห็น  ซึ่งไม่น่าประหลาดใจเลยว่าท� ำไมมนุษย์จึงคิดว่ากาเป็นนกที่มีความรู้และความหยั่งเห็นเหนือกว่านกชนิดอื่น  ไทยอัสสัมเชื่อว่าถ้าการ้องแสดงว่าจะมีแขกมาหา หรือมีเรื่องเลวร้าย ซึ่งขึ้นอยู่กับทิศทางที่การ้องด้วย  ถ้าร้องบนหลังคาก็แสดงว่าไม่ดี หรือถ้ากาส่งเสียงร้องกระชั้นถี่ ๆ การเดินทางจะมีอุปสรรค ในหลายประเทศ ถึงกับมีต� ำราท� ำนายเสียงการ้องเลยทีเดียว ในอินเดียตอนเหนือ ถ้าโยนอาหารที่ใช้เป็นเครื่องเซ่นในงาน ศพให้กาแล้วกากินแสดงว่าดวงวิญญาณของผู้ตายจะไปดี ความเชื่อเรื่องกาบอกข่าวเป็นเรื่องที่แพร่หลาย ทั่วไป ทั้งในเมืองไทยสมัยอยุธยาตอนต้นเช่นในกลอนเพลงยาวของเจ้าฟ้าธรรมธิเบศร และในเมืองจีนเช่น  ในเรื่อง สามก๊ก การที่กาบินมาเสียบยอดพระเจดีย์วัดราชบูรณะและตกลงมาตายก็เป็นลางบอกเหตุว่าจะเสีย  กรุงศรีอยุธยาแก่พม่าครั้งที่สอง ทางจีนและญี่ปุ่นมักมองว่ากาเป็นสัตว์อัปมงคล เป็นกาลกิณี ส่วนนกเรเวนซึ่งอยู่ในตระกูลเดียวกับกานั้น มีเรื่องเล่าว่าซิเซอโรผู้เป็นปราชญ์และนักการเมือง ในสมัยของจูเลียส ซีซาร์ถูกนกเรเวนปลุกให้ตื่นในวันที่เขาถูกฆาตกรรม ชาวเรือเชื่อว่าโชคร้ายจะตาม มาถ้าได้ยินนกเรเวนส่งเสียงร้องแหบ ๆ ขณะที่น� ำเรือออกทะเล หรือการที่คนเจ็บตายลงหลังจากได้ยิน  นกเรเวนร้องเสียงแหบ ๆ ความเชื่ออีกอย่างหนึ่งคือการกินไข่นกเรเวนจะท� ำให้ผมของผู้กินเป็นมันวาว เหมือนขนของมัน แต่ต้องอมน�้ ำมันไว้ในปากก่อนจะกินมิฉะนั้นฟันจะเปลี่ยนเป็นสีด� ำ ที่ Tower of  London ซึ่งในสมัยโบราณเคยใช้เป็นที่คุมขังนักโทษโดยเฉพาะผู้เป็นเชื้อพระวงศ์นั้น มีนกเรเวนอยู่ประมาณ ๖-๗ ตัว ต� ำนานซึ่งอาจจะมีมาตั้งแต่สมัยวิกตอเรียเล่าว่านกเหล่านี้ท� ำหน้าที่ปกปักรักษาราชบัลลังก์ และหอคอย เมื่อใดก็ตามที่นกเรเวนไปจากหอคอยประเทศอังกฤษจะล่มสลาย ดังนั้นเจ้าหน้าที่จึงต้อง