สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

65 สั นติ เล็กสุขุม วารสารราชบัณฑิตยสภา ปีที่ ๔๐ ฉบับที่ ๒ เม.ย.-มิ.ย. ๒๕๕๘ อุโบสถ วิหารบางแห่งของสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนปลาย ต่อเนื่องมาสมัยต้นรัตนโกสินทร์อยู่บ้าง เพราะฐานหย่อนคล้ายท้องช้าง ช่างบางท่านเรียกว่าหย่อนท้องหมู หย่อนท้องส� ำเภาก็เรียก เรียกกันมากเข้า นานเข้า ก็เกิดมีค� ำอธิบายขยายความต่างกันออกไป ต่างคนต่างเรียก การสื่อสารจึงเกิดปัญหา ที่มา ของฐานลักษณะนี้ ตรวจสอบได้จากซากอุโบสถขนาดเล็กของวัดร้างบางวัดที่สร้างในสมัยกรุงศรีอยุธยา ตอนปลาย เช่นอุโบสถขนาดเล็กของบางวัดในสมัยกรุงศรีอยุธยา เช่นวัดบรมพุทธาราม (ร้าง) ใน พระนครศรีอยุธยา อนึ่ง การท� ำฐานหย่อนท้องช้าง ย่อมเกิดจากงานปลูกสร้างซึ่งโครงสร้างเป็นไม้มาก่อน เพราะ ธรรมชาติของไม้อ่อน หย่อนกลางเมื่อรับน�้ ำหนัก ครั้นเห็นกันว่างาม คงแปลงมาใช้กับงานก่ออิฐ ฐานของ อุโบสถวัดใหญ่อินทาราม ก็หย่อนท้องช้างด้วย (ภาพที่ ๓) ภาพที่ ๓ สถาปัตยกรรม-ฐานอุโบสถหย่อนท้องส� ำเภา