สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

The Journal of the Royal Society of Thailand Vol. 40 No. 2 Apr-June 2015 ความเชื่อในเรื่องลึกลับเหนือธรรมชาติที่เกี่ยวกับสัตว์* มาลิทัต พรหมทัตตเวที ภาคีสมาชิก ส� ำนักศิลปกรรม ราชบัณฑิตยสภา มนุษย์มักแสวงหาความสัมพันธ์ระหว่างตนเองกับสัตว์ต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นสัตว์ที่เขาใช้งาน หวาดกลัว  หรือชื่นชมด้วยสาเหตุเฉพาะเจาะจง บางครั้ง มนุษย์ได้ออกแบบพิธีกรรมซึ่งมีความส� ำคัญทางเวทมนตร์ คาถาขึ้นมาเพื่อให้ตนเองได้มาซึ่งอ� ำนาจพิเศษ จึงท� ำให้สัตว์และนกบางอย่างได้รับการบูชาและยกระดับ ให้เข้าไปอยู่ในอาณาจักรของเทพเจ้า ดังเช่นการที่ชนบางเผ่าแกะสลักภาพสัตว์บางชนิดบนเสาที่เรียกว่า Totem Pole และให้ความเคารพรูปสลักนั้นประหนึ่งเทพเจ้า ด้วยเหตุนี้ นิทานพื้นบ้านและเทพปกรณัม จึงเต็มไปด้วยนกพูดได้ สัตว์ และสัตว์ในต� ำนานซึ่งอาจมีความสัมพันธ์อยู่กินกับมนุษย์ได้ นก ด้วยเหตุที่นกบินได้จึงท� ำให้มันถูกน� ำไปเชื่อมโยงกับท้องฟ้าซึ่งเป็นอาณาเขตที่ลี้ลับ ดินแดน ของเทพเจ้า ท� ำให้มนุษย์เกิดความริษยา ดังนั้น มนุษย์จึงวาดภาพให้นกเป็นส่วนผสมของมนุษย์และสัตว์ โดยมีลักษณะที่เหนือธรรมชาติมาตั้งแต่นมนานกาเล ภาพวาดยุคก่อนประวัติศาสตร์ในถ�้ ำที่ Lascaux  แสดงรูปร่างคนสวมหน้ากากนก ศาสนาโบราณส่วนใหญ่ใช้สัตว์คล้ายนกเป็นสัญลักษณ์ของอ� ำนาจ  เบื้องสูง เทพปกรณัมว่าด้วยการสร้างโลกที่เกี่ยวกับไข่นกปรากฏทั่วไปอย่างกว้างขวางในสถานที่ซึ่งอยู่  ห่างไกลกันมากอย่างกรีซ อียิปต์ เปรู ฮาวาย อินเดีย และทวีปอเมริกาเหนือ * บรรยายในการประชุมส� ำนักศิลปกรรม เมื่อวันที่ ๗ เมษายน พ.ศ. ๒๕๕๘ บทคัดย่อ ด้วยเหตุที่มนุษย์กับสัตว์มีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกันมาเป็นเวลานานไม่ว่าสัตว์นั้นจะเป็นสัตว์ เลี้ยงหรือสัตว์ที่มนุษย์หวาดกลัวหรือชื่นชม ดังนั้นนิทานพื้นบ้านและเทพปกรณัมของชาติต่าง ๆ จึงเป็น เรื่องราวเกี่ยวกับสัตว์จริง ๆ และสัตว์ในต� ำนานซึ่งอาจมีความสัมพันธ์อยู่กินกับมนุษย์ได้ ไม่ว่าจะเป็นนก ชนิดต่าง ๆ หรือสัตว์ที่มีบทบาทในเรื่องลึกลับเหนือธรรมชาติ เวทมนตร์คาถา และการท� ำนายทายทัก เรื่องราวเหล่านี้อาจมีความคล้ายคลึงกันได้ทั่วโลก โดยเฉพาะในประเทศที่อยู่ใกล้เคียงกัน มีการติดต่อ กัน มีสภาพแวดล้อมหรือความเชื่อคล้ายคลึงกัน ค� ำส� ำคัญ :  เรื่องเหนือธรรมชาติ เทพปกรณัม เวทมนตร์คาถา การท� ำนายทายทัก