สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

จาก art therapy ถึ ง ศิ ลปบ�ำบั ด 126 The Journal of the Royal Society of Thailand Vol. 40 No. 2 Apr-June 2015 ๗) ทักษะฝีมือ, เล่ห์เพทุบาย (artifice, wiles) (Lexicon, 1995: 52) ในความหมายของ artifice อาจใช้ค� ำ ศิลปะ ได้ว่า ท� ำอย่างมีศิลปะ ส่วนในความหมายของ wiles นั้น เป็นเรื่องของฝีมือ ในทางเล่ห์เพทุบาย จึงไม่น่าจะใช้ค� ำ ศิลปะ ได้เลย ๘) สาขาของการศึกษาที่เน้นทางพื้นฐานด้านวัฒนธรรม (one of the liberal arts) (Lexicon, 1995: 52) ในความหมายนี้ใช้ค� ำ ศิลปะ ได้ ตัวอย่างเช่น ศิลปะ เป็นสาขาของการศึกษาที่เน้นทางพื้นฐาน ด้านวัฒนธรรม ซึ่งโดยทั่วไปเรียกว่า ศิลปศาสตร์ จะเห็นได้ว่า ค� ำว่า art แม้ว่าส่วนใหญ่จะใช้กับค� ำว่า ศิลปะ ได้ แต่บางความหมายก็ต้องใช้ค� ำว่า ศิลปกรรม และบางความหมายก็ใช้ไม่ได้เลยทั้ง ๒ ค� ำนี้ การบัญญัติศัพท์ art therapy เป็นภาษาไทยว่า ศิลปะบ� ำบัด อย่างที่มักใช้กันนั้น มีรูปศัพท์เป็น การใช้ค� ำ ศิลปะ เป็นค� ำหลักและค� ำ บ� ำบัด เป็นค� ำขยาย ท� ำให้มีความหมายว่า “ศิลปะที่ใช้บ� ำบัด” ซึ่งตรงกับความหมายของค� ำศัพท์ therapeutic art แต่ค� ำศัพท์ art therapy มีความหมายว่า “การบ� ำบัด ด้วยศิลปะ” มิใช่ “ศิลปะที่ใช้บ� ำบัด” ดังนั้น การใช้ค� ำภาษาไทยว่า ศิลปะบ� ำบัด ส� ำหรับค� ำศัพท์ art therapy จึงยังไม่น่าจะถูกต้องตามเนื้อหาวิชาการ art therapy และหลักการผูกค� ำในภาษาไทย ส่วนที่มีการบัญญัติศัพท์ art therapy เป็นภาษาไทยว่า ศิลปกรรมบ� ำบัด นั้น ตามรูปศัพท์ ก็เป็นการใช้ค� ำ ศิลปกรรม เป็นค� ำหลักและค� ำ บ� ำบัด เป็นค� ำขยายเช่นกัน จะท� ำให้มีความหมายว่า “ศิลปกรรมที่ใช้บ� ำบัด” จึงไม่ตรงกับความหมายของค� ำศัพท์ art therapy ซึ่งหมายถึง “การบ� ำบัดด้วย ศิลปะ นอกจากนั้นค� ำว่า ศิลปกรรม มีค� ำจ� ำกัดความตามพจนานุกรม หมายถึง ผลงานศิลปะ เท่านั้น ไม่ได้หมายรวมไปถึง การท� ำงานศิลปะ และ กรรมวิธีทางศิลปะ ด้วยเลย ซึ่งทั้ง ๓ เรื่องนี้เป็นสาระส� ำคัญ ของการบ� ำบัดในความหมายของค� ำศัพท์ art therapy ดังนั้น การบัญญัติศัพท์ art therapy เป็นภาษา ไทยว่า ศิลปกรรมบ� ำบัด จึงยังไม่น่าจะถูกต้องตามเนื้อหาวิชาการ art therapy เช่นกัน ศัพท์ทางวิชาการด้านการบ� ำบัดหรือ therapy มีการบัญญัติขึ้นใช้ในวงวิชาการอุดมศึกษาของไทย อยู่มากแล้ว เช่น biotherapy ชีวบ� ำบัด, chemotherapy เคมีบ� ำบัด, dietotherapy โภชนบ� ำบัด, drug therapy เภสัชบ� ำบัด, periodontal therapy ปริทันต์บ� ำบัด, physical therapy กายภาพบ� ำบัด, physiotherapy สรีระบ� ำบัด, psychotherapy จิตบ� ำบัด, radiotherapy รังสีบ� ำบัด, speech therapy วาทบ� ำบัด เป็นที่น่าสังเกตว่า ศัพท์บัญญัติทุกศัพท์ล้อโครงสร้างศัพท์ตามหลักที่ได้จากไวยากรณ์ บาลีและสันสกฤต คือเป็นค� ำสมาสนั่นเอง ทั้ง ๆ ที่ค� ำ บ� ำบัด ซึ่งเป็นค� ำหลักเป็นค� ำภาษาไทย หากอาศัยแนวการบัญญัติศัพท์ดังกล่าว ค� ำศัพท์ art therapy เมื่อใช้ในภาษาไทยในรูปแบบ ค� ำสมาส คือใช้ค� ำ บ� ำบัด เป็นค� ำหลัก และใช้ค� ำ ศิลปะ เป็นค� ำขยาย ก็จะสามารถใช้ว่า ศิลปบ� ำบัด ซึ่งยังคงออกเสียงว่า “สินละปะบ� ำบัด” เทียบเคียงได้กับศัพท์บัญญัติอื่น ๆ เช่น ค� ำ art education