สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

ศิ ลปะเชี ยงตุง 76 The Journal of the Royal Society of Thailand Vol. 41 No. 1 January-March 2016 ประวัติศาสตร์เชียงตุง เชียงตุง ดินแดนที่มีความส� ำคัญมานานเช่นเดียวกับเชียงใหม่และเชียงรุ่ง (สิบสองปันนา) ตามหลักฐานในประวัติศาสตร์ แต่เดิมเชียงรุ่งเป็นเมืองลูกหลวงของเชียงใหม่ จนกลายเป็นเมือง ประเทศราชของพม่าในสมัย พระเจ้าบุเรงนอง หรือพระเจ้าบุเรงนองกะยอดินนรธา (เสวยราชย์ระหว่าง พ.ศ. ๒๐๙๓-๒๑๒๔) หลังจากนั้น เชียงใหม่ได้แยกตัวเป็นอิสระจากพม่ามาเป็นเมืองประเทศราชของสยาม ส่วนเชียงตุงยังคงเป็นเมืองประเทศราชของพม่า ท� ำให้เกิดความขัดแย้งเป็นสงครามเชียงใหม่-เชียงตุง ถึง ๓ ครั้ง ในที่สุด เชียงตุงตกเป็นอาณานิคมของอังกฤษเช่นเดียวกับพม่า และถูกผนวกเข้าเป็นส่วนหนึ่ง ของไทยในชื่อ สหรัฐไทยเดิม ในเวลาสั้น ๆ ช่วงหลังสงครามโลกครั้งที่ ๒ เมื่อพม่าได้รับเอกราช เชียงตุง จึงเป็นส่วนหนึ่งของประเทศพม่า ต� ำนานการสร้างเมือง ประวัติในช่วงเริ่มแรกของเชียงตุงไม่ชัดเจน มีแต่ต� ำนานการสร้างเมืองว่า เมืองนี้เดิมชื่อ เมืองประจันตคาม หรือ จัณฑคาม ไม่มีเจ้าเมืองปกครอง ฝูงกาได้คาบกรงไม้พาชายเลี้ยงวัวคนหนึ่ง มาเป็นเจ้าเมือง ต่อมาชายคนนั้นลืมสัญญาที่ให้ไว้แก่กา กาจึงพาเขาไปทิ้งไว้ที่เกาะกลางทะเล ส่วนเมือง จัณฑคามฝนตกหนักจนน�้ ำท่วมกลายเป็นหนองน�้ ำ มีฤๅษีนามว่า ตุงคฤๅษี เป็นบุตรพญาว้อง (จีน) แสดงอิทธิฤทธิ์ท� ำให้น�้ ำไหลออกจากเมือง เหลือเพียงหนองน�้ ำกลางเมืองขนาดใหญ่ เรียกว่า หนองตุง เมืองเชียงตุงยามเย็น