สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

วารสารราชบัณฑิตยสภา ปีที่ ๔๑ ฉบับที่ ๑ มกราคม-มีนาคม ๒๕๕๙ * บรรยายในการประชุมส� ำนักศิลปกรรมเมื่อวันที่ ๑ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๘ วิธีดีดพิณกู่เจิงแบบไทย * ชนก สาคริก ภาคีสมาชิก ส� ำนักศิลปกรรม ราชบัณฑิตยสภา บทคัดย่อ พิณโบราณของจีนที่เรียกว่า “กู่เจิง” นั้น มีกระแสเสียงไพเราะน่าอัศจรรย์ มีอายุเก่าแก่ยาวนาน มาก่อนอายุของก� ำแพงเมืองจีนเสียอีก ชาวจีนเชื่อว่าพิณสวรรค์ชนิดนี้สร้างโดยเทพยดา แล้วถ่ายทอด ลงมาสู่มวลมนุษย์ เดิมมีถึง ๕๐ สาย มีเสียงพลิ้วพรายดุจสายน�้ ำไหล สร้างความรื่นรมย์ให้ผู้ที่ได้สดับ รับฟังดั่งอยู่ในแดนสวรรค์ บทความนี้จะกล่าวถึงความเป็นมาของพิณกู่เจิงเมื่อน� ำมาบรรเลงเพลงไทย ต� ำนานเดิม ประวัติศาสตร์จีนโบราณแบ่งออกเป็นหลายยุคสมัย แต่ละยุคสมัยนั้นส่วนใหญ่ล้วนมีสงคราม เกิดขึ้นระหว่างแคว้นต่าง ๆ อยู่เสมอ ทั้งนี้เพราะสาธารณรัฐประชาชนจีนมีอาณาเขตกว้างใหญ่ไพศาลมาก การกระทบกระทั่งทางการค้าและพลเมืองจึงมีมากขึ้นตามไปด้วย ในระหว่างปี ๗๗๑ ถึง ๒๒๑ ก่อน คริสตกาลมีสงครามใหญ่เกิดขึ้นระหว่าง ๗ แคว้นในจีนซึ่งรบกันนานมาก จนในที่สุด กษัตริย์แห่งแคว้นฉิน เป็นผู้ชนะสงคราม สามารถรวบรวมแผ่นดินจีนให้รวมกันเข้าเป็นหนึ่งได้ส� ำเร็จ “จิ๋นซีฮ่องเต้” หลังจากรวมแผ่นดินจีนเข้าเป็นปึกแผ่นเดียวกันแล้ว กษัตริย์จิ๋นซีฮ่องเต้ได้มีบัญชาให้เผาท� ำลาย ต� ำรับต� ำราของแคว้นที่พ่ายแพ้เสียสิ้น โดยมีพระราชประสงค์จะให้ทุกคนเรียนรู้ทั้งภาษาและวัฒนธรรม เดียวกันกับแคว้นฉิน ซึ่งการกระท� ำนี้ได้ท� ำให้ต� ำราโบราณของแคว้นต่าง ๆ ที่มีค่าสูญหายไปเป็นจ� ำนวนมาก ในต� ำราที่ถูกเผาท� ำลายเหล่านั้นมีเรื่องราวของพิณโบราณชนิดหนึ่งที่มีสายพิณมากถึง ๕๐ สาย และ มีเสียงกังวานไพเราะมาก คงมีแต่การเล่าขานสืบมาเท่านั้น น่าแปลกที่เรื่องพิณ ๕๐ สายนี้สอดคล้องกับ เรื่องราวของอินเดียที่มีการเล่าขานไว้เช่นเดียวกันว่าเป็นเครื่องดนตรีของเทพองค์หนึ่งชื่อ “ปัญจสิงขร” ที่ได้ทรงสร้างสรรค์ไว้ อย่างไรก็ดี ในยุคสมัยของจิ๋นซีฮ่องเต้ได้มีการคิดประดิษฐ์พิณขึ้นมาใหม่อีกชนิดหนึ่ง