สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

เปรี ยบเที ยบเนื้ อหาและตั วละครในบทละครเรื่ องรามเกี ยรติ์ พระราชนิ พนธ์ของรั ชกาลที่ ๑ กั บมหากาพย์รามายณะของวาลมี กิ ฉบั บภาษาไทย 38 The Journal of the Royal Society of Thailand Vol. 41 No. 1 January-March 2016 ได้ก็จะเป็นความน่าอัศจรรย์ใจยิ่งนัก เมื่อการอยู่ป่าของพระองค์จบสิ้นแล้วได้ครองราชย์อีกครั้ง กวางนี้ จะเป็นเครื่องประดับอันงดงามในพระราชฐานชั้นใน ข้าแต่พระทรงเดช กวางทิพย์ตัวนี้จะก่อให้เกิด ความอัศจรรย์ใจแก่เหล่าพระมารดา แก่พระภรตะอารยบุตร และแก่ข้า ข้าแต่นรศารทูล หากกวาง ตัวประเสริฐนี้มิได้ถูกจับเป็น หนังอันงามแวววาวจักเป็นของข้า เมื่อสังหารสัตว์ตัวนี้แล้ว ข้าปรารถนา จะนั่งบนหนังสีทองของมันที่ปูลาดบนอาสนะหญ้ากุศะ นี่เป็นความปรารถนาอันโหดร้ายและไม่เหมาะสม ของเหล่าสตรี แต่ข้าอัศจรรย์ใจด้วยรูปของสัตว์นี้ (อารัณยกัณฑ์ : ๓๑๒) ในที่สุดพระรามกล่าวว่าแม้กวางงามเลิศเช่นนี้ไม่มีจริงแต่ถ้าเป็นกวางรากษสก็ควรถูกฆ่า แล้วให้พระลักษมณะดูแลนางสีดา ส่วนพระองค์จะไปฆ่าหรือจับกวางให้ได้ มีข้อสังเกตว่าใน รามายณะ นางสีดาไม่สนใจค� ำทัดทานของพระลักษมณะ จึงไม่ได้ตัดพ้อเหมือนฉบับไทย ได้แต่อ้อนวอนพระราม ให้ช่วยจับกวาง เหตุการณ์ตอนที่ ๕ ทศกัณฐ์ลักนางสีดา ฉบับไทยเมื่อพระรามตัดสินใจจะจับกวางก็สั่ง พระลักษณ์ให้นางสีดาอยู่แต่ในอาศรม ส่วนในรามายณะพระรามขอให้พระลักษมณะและนกชฏายุที่บิน อยู่ในที่นั้นดูแลนางสีดา เมื่อกวางแปลงแกล้งร้องเป็นเสียงพระรามเรียกให้พระลักษณ์ช่วย นางบังคับ ให้พระลักษณ์ออกไปช่วย ทศกัณฐ์จึงแปลงเป็นดาบสชราชื่อสุธรรม์ (ใช้ค� ำว่า “ตา”) พูดเกลี้ยกล่อม ให้นางยอมเป็นชายาของทศกัณฐ์ เมื่อนางไม่ท� ำตาม ซ�้ ำยังต� ำหนิทศกัณฐ์และดาบส ดาบสแปลงก็โกรธ คืนร่างเดิมและบอกนางว่าตนคือทศกัณฐ์ ตรงเข้าอุ้มนางไปทันที ส่วนในรามายณะราวณะแปลงเป็นฤษีเฒ่า เมื่อนางสีดาถามว่าเป็นใคร ฤษีเฒ่าก็ตอบว่าตนคือราวณะ ราชาแห่งลงกา และขอให้นางยอมเป็นมเหสี เมื่อนางไม่ยินยอมและบริภาษ ราวณะก็โกรธ คืนร่างเป็นรากษสแล้วจับตัวนางสีดาไปจากอาศรม ความแตกต่างด้านเนื้อหา ดาบสชราบอกว่าตนคือทศกัณฐ์ ฉบับไทยตอนต้นทศกัณฐ์ท� ำให้นางสีดาเข้าใจผิด คิดว่า ดาบสชราไม่ใช่ทศกัณฐ์โดยพยายามเกลี้ยกล่อมให้นางยอมเป็นมเหสีของทศกัณฐ์ผู้ยิ่งใหญ่ ภายหลัง จึงพูดว่าตนคือทศกัณฐ์ ต่างจาก รามายณะ ซึ่งฤษีเฒ่าบอกสีดาตั้งแต่แรกว่าตนคือราวณะผู้ครองนครลงกา ความแตกต่างด้านตัวละคร ๑. ร่างแปลงของทศกัณฐ์/ราวณะ ฉบับไทยเป็นดาบสชรา มุ่นมวยผมสูง นุ่งผ้าคากรอง และห่มหนังเสือ สวมสายธุร� ำและสร้อยประค� ำ มือขวาถือตาลปัตร ส่วนในรามายณะราวณะแปลง เป็นพราหมณ์เฒ่าสวมรองเท้า ห่มผ้ากาสา ถือร่ม ไหล่ซ้ายคอนไม้เท้าที่มีหม้อแขวนอยู่ ดังนี้