สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

ชลดา เรื องรั กษ์ลิ ขิ ต 35 วารสารราชบัณฑิตยสภา ปีที่ ๔๑ ฉบับที่ ๑ มกราคม-มีนาคม ๒๕๕๙ รามายณะ นางผู้มีเนตรน่าหลงใหลผู้งามเลิศล่วงเข้าไปใกล้หมู่แมกไม้อันได้แก่ต้นกรรณิการ์ ต้นอโศก และต้นมะม่วง ขณะนางผู้มีพักตร์พริ้มเพราเลือกเก็บดอกไม้อยู่นั้น นางแน่งน้อยนวลระหงก็ได้ยลโฉมกวางที่ล้วนแล้ว ด้วยรัตนะ มีกายวิจิตรด้วยมณีมุกดา อันไม่ควรแก่อรัญวาสี นางได้เห็นฟันและปากที่แวววาว ขางาม เป็นทองค� ำ สองเนตรของนางก็เบิกกว้างด้วยความอัศจรรย์ใจ กวางมายานั้นเห็นชายาของพระราม แล้วก็เดินไป ประหนึ่งว่าท� ำป่าให้สว่างไสว สีดาธิดาแห่งท้าวชนกเห็นกวางที่ล้วนแล้วด้วยนานารัตนะ อันไม่เคยเห็นมาก่อนก็อัศจรรย์ใจอย่างยิ่ง ขณะที่นางผู้มีสะโพกกลมกลึงก� ำลังเลือกเก็บดอกไม้อยู่นั้น ได้เห็นกวางตัวที่งาม ด้วยสีข้างที่มีผิวเป็นเงินยวงและทองค� ำ นางผู้งามพิสุทธ์ มีฉวีดังทองอันเงาวาม ก็เบิกบานใจ จึงเรียกพระภัสดาและพระลักษมณะผู้ถืออาวุธอยู่ (อารัณยกัณฑ์ : ๓๑๑-๓๑๒) ความแตกต่างด้านตัวละคร ๑. ความสัมพันธ์ระหว่างทศกัณฐ์/ราวณะกับมารีศ/มารีจะ ฉบับไทยมารีศซึ่งมีบุตรและภรรยา แล้วเป็นน้าของทศกัณฐ์ แต่ใน รามายณะ มารีจะเป็นสหายของราวณะและไม่ระบุว่ามีบุตรและภรรยา ๒. รูปลักษณ์ของกวางแปลง ในทั้ง ๒ ส� ำนวนกล่าวถึงรูปลักษณ์ของกวางแปลงต่างกัน ฉบับไทยเป็นกวางทอง มีผิวสีทอง เขาดังแก้วมุกดา หูดังกลีบบัว ปากและเท้าแดงดังสีทับทิม ท่าเดิน สง่าราวกับหงส์ (เล่ม ๑ : ๕๒๕-๕๒๗) ส่วนในรามายณะเป็นกวางรัตนะ ใบหน้ามีทั้งสีเข้มและจาง ดังดอกบัวหลวงและบัวเผื่อน ปลายเขาเป็นแก้วมณี ใบหูมีสีเหมือนบัวนิลุบล คองามระหง ท้องเป็น สีเขียวมรกต แผ่นหลังเป็นสีสนทะเล กีบเท้าเป็นแก้วไพฑูรย์ ขาเล็กเรียวบางและเป็นทองค� ำ หางเป็นสีรุ้ง (อารัณยกัณฑ์ : ๓๑๑-๓๑๒) นอกจากนี้ ยังมีผิวที่สีข้างเป็นสีเงินยวงและทองค� ำ (อารัณยกัณฑ์ : ๓๑๒) อนึ่ง ประพจน์ อัศววิรุฬหการ ตั้งข้อสังเกตว่ากวางรัตนะนี้น่าจะเป็นกวางดาวด้วย (๒๕๓๖ : ๑๒๙) เพราะเมื่อหลอกล่อนางสีดาให้หลงใหล กวีบรรยายว่า “กวางที่งดงามด้วยจุดเงินดูเพลินตานั้นและเล็ม ยอดหญ้าแล้วเดินท่องไป...” (อารัณยกัณฑ์ : ๓๑๑) และเมื่อนางสีดาขอให้พระรามจับกวาง นางชมว่า “กายของมันวิจิตรด้วยสีต่าง ๆ มีลายจุดเหมือนแก้วมณี ...” (กัณฑ์เดิม : ๓๑๒) ส่วนท่าทางของกวางทองที่เรียกร้องความสนใจจากนางสีดา ฉบับไทยมีมารยามาก คือ หลอกล่อ นางสีดาด้วยการเดินเข้าใกล้แล้วท� ำเป็นตกใจ วิ่งเผ่นโผนออกไป แต่ตาช� ำเลืองมองนางสีดา เมื่อเห็น นางมองมาก็ท� ำเป็นร้องและจะเดินเข้าใกล้อีก แต่แล้วก็กระโจนไปทางนั้นทีทางนี้ทีแล้วท� ำทีก้มกินหญ้า