สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

ชลดา เรื องรั กษ์ลิ ขิ ต 29 วารสารราชบัณฑิตยสภา ปีที่ ๔๑ ฉบับที่ ๑ มกราคม-มีนาคม ๒๕๕๙ ใน รามายณะ กวีชมความงามของพระรามตามขนบวรรณคดีอินเดียว่ามีใบหน้างดงามดังดวงจันทร์ และตางามดังกลีบบัว (อโยธยากัณฑ์ : ๑๘๖) ซึ่งเหมือนกับที่ชมโฉมนางสีดา และเมื่อพระฤษีนารทะ กล่าวถึงรูปลักษณ์และนิสัยของพระรามก็ระบุชัดเจนว่า “...รู้วางตัว รู้เจรจา ... มีอังสะกว้าง พาหาแข็งแรง ศองามดังสังข์ หนุใหญ่งาม มีอุระกว้าง ... มีพาหายาวถึงชานุ ... มีนลาฏกว้าง ...” (พาลกัณฑ์ : ๒) ท� ำให้รูปลักษณ์ของพระรามในรามายณะชัดเจนกว่าในฉบับไทย ๓. จ� ำนวนชายาของพระราม ฉบับไทยพระรามมีนางสีดาเป็นชายาเพียงองค์เดียว ดังที่พระราม กล่าวแก่นางสีดาหลังจากยกธนูได้และได้อภิเษกกันแล้วว่าพระองค์ไร้คู่ครอง ดังกลอนว่า “พี่ไร้คู่สู่สม ภิรมย์รัก” (เล่ม ๑ : ๓๑๘) แต่ในรามายณะพระรามมีชายาหลายองค์แต่รักนางสีดายิ่งกว่าชายาองค์อื่น ๆ ดังความว่า “ในบรรดาชายาของพระรามที่พระบิดาประทานให้ นางสีดาเป็นที่รักยิ่ง ความรักของพระองค์ เพิ่มพูนขึ้นเพราะคุณความดีและความงามของนาง” (พาลกัณฑ์ : ๑๐๕) เหตุการณ์ตอนที่ ๓ นางส� ำมนักขาถูกตัดตีนสินมือ ในฉบับไทยนางส� ำมนักขาเป็นน้อง ของพญาขร ทูษณ์ ตรีเศียร พิเภก กุมภกรรณและทศกัณฐ์ นางลาทศกัณฐ์ไปเที่ยวป่าหลังจากชิวหา ผู้เป็นสามีถูกทศกัณฐ์สังหารโดยไม่ตั้งใจ นางเห็นพระรามขณะสรงน�้ ำในแม่น�้ ำก็หลงใหลและอยากได้ เป็นสามีจึงพูดฝากตัวแต่พระรามไม่สนใจ เมื่อนางเห็นนางสีดาก็เข้าใจว่าหากไม่มีนางสีดาแล้ว พระราม คงรักตนง่ายขึ้นก็ไล่ท� ำร้ายนางสีดา จึงถูกพระรามตี พระลักษณ์ก็ไล่จับด้วย ท� ำให้นางส� ำมนักขาหลง พระลักษณ์อีกคนหนึ่งแต่ก็ยังไล่เพื่อฆ่านางสีดาอีก ที่สุดเมื่อนางถูกพระลักษณ์ลงโทษก็วิ่งหนีไปฟ้องขร ทูษณ์และตรีเศียรให้ช่วยแก้แค้น ทั้งสามและไพร่พลถูกพระรามเพียงพระองค์เดียวสังหารจนหมดสิ้น นางส� ำมนักขาจึงไปฟ้องทศกัณฐ์โดยโน้มน้าวใจให้หลงใหลความงามของนางสีดาและลักนางไปไว้ที่ลงกา ใน รามายณะ นางศูรปนขาเป็นน้องของรากษสขระ ทูษณะ วิภีษณะ กุมภกรรณะและราวณะ นางพบ พระรามขณะที่พระรามเดินกลับอาศรมพร้อมนางสีดาและพระลักษมณะหลังสรงน�้ ำแล้ว เมื่อพระราม นั่งสนทนากับนางสีดาในศาลา นางก็ขอให้พระรามเป็นสามี พระรามพูดล้อเล่นว่าให้นางไปขอพระลักษมณะ เพราะพระองค์มีชายาแล้ว พระลักษมณะก็ล้อเล่นโดยพูดว่าหากนางขอพระรามเป็นสามี พระรามก็จะทิ้ง นางสีดามาเป็นสามีของนาง เมื่อศูรปนขาจะจับนางสีดากิน พระรามจึงสั่งให้พระลักษมณะ “ตัดแขนขานาง...” (อารัณยกัณฑ์ : ๒๘๕) เมื่อถูกพระลักษมณะตัดหูตัดจมูก นางศูรปนขาก็วิ่งหนีไปฟ้องขระ ขระและทูษณะ พร้อมทั้งจอมทัพตริศิรัสน� ำทัพมาจับพระราม พระรามให้พระลักษมณะพานางสีดาไปซ่อนในถ�้ ำ พระองค์ เพียงผู้เดียวสังหารทูษณะและตริศิรัส แล้วสังหารขระตามล� ำดับ นางศูรปนขาจึงฟ้องราวณะต่อไป