สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

ไพโรจน์ ทองค� ำสุก 15 วารสารราชบัณฑิตยสภา ปีที่ ๔๑ ฉบับที่ ๑ มกราคม-มีนาคม ๒๕๕๙ – พระขึ้นลอยหลัง พระขึ้นลอยโดยใช้เท้าทั้งสองเหยียบที่ต้นขาของยักษ์ หันหน้าไปทาง เดียวกัน มือของทั้งคู่จับคันศรของกันและกัน พระทุกตัวสามารถปฏิบัติกับยักษ์ตัวใดก็ได้ตามเนื้อเรื่อง – ลิงขึ้นลอยหนึ่ง ลิงขึ้นลอยโดยใช้เท้าซ้ายเหยียบที่ต้นขายักษ์ เท้าขวายกติดหนีบน่อง หันหน้าเข้าหากัน ในการต่อสู้ โขนตัวลิงจะเป็นฝ่ายขึ้นลอยโขนตัวยักษ์เสมอ กระบวนท่ารบลอยหนึ่ง โขนตัวลิงทุกตัวสามารถใช้ได้ เช่น หนุมานรบทศกัณฐ์ องคตรบมโหทร สุครีพรบกุมภกรรณ – ลิงขึ้นลอยสอง ลิงขึ้นลอยโดยใช้เท้าขวาเหยียบที่ต้นขายักษ์ เท้าซ้ายเหยียบที่บ่ายักษ์ หันหน้าเข้าหากัน ลิงทุกตัวสามารถปฏิบัติกับยักษ์ตัวใดก็ได้ตามเนื้อเรื่อง – ลิงขึ้นลอยสาม ลิงขึ้นลอยโดยใช้เท้าขวาเหยียบที่ต้นขายักษ์ เท้าซ้ายตลบไปด้านหลังคอ แล้วใช้ปลายเท้าเกี่ยวที่บ่ายักษ์ หันหน้าเข้าหากัน ใช้กับการรบระหว่างหนุมานกับทัพนาสูร ยักษ์ตัวอื่น ๆ ทัพนาสูร พญายักษ์ โอรสท้าวลัสเตียนกับนางจิตรมาลา ลูกผู้พี่ของทศกัณฐ์ สีหงส์ดิน ทรงมงกุฎสามกลีบ ครองเมืองจักรวาล ตายด้วยศรพระราม – ลิงขึ้นลอยหลัง ลิงขึ้นลอยโดยใช้เท้าทั้งสองเหยียบที่ต้นขาของยักษ์ หันหน้าไปทาง เดียวกัน ใช้เฉพาะการรบระหว่างหนุมานกับวิรุญจ� ำบัง กล่าวถึงวิรุญจ� ำบัง พญายักษ์แห่งกรุงจารึก มีหอกเป็นอาวุธ และมีม้าศึกคู่ใจชื่อ นิลพาหุ สามารถหายตัวได้ทั้งตนเองและม้า ออกศึกมาท� ำสงคราม กับกองทัพของพระราม โดยร่ายเวทมนตร์หายตัว แล้วเข้าท� ำร้ายพลวานรจนแตกพ่าย พระรามให้นึกสงสัย จึงตรัสถามพิเภกว่าท� ำไมไพร่พลจึงแตกพ่ายเช่นนี้ พิเภกทูลให้ทรงแผลงศรไปสังหาร ศรถูกม้าและพลยักษ์ ล้มตาย วิรุญจ� ำบังกลัวภัยถึงตน จึงเสกผ้าโพกศีรษะให้เป็นตนกับม้า หลอกล่อกองทัพของพระราม แล้ว ตนก็เหาะหนีไปยังเขาอังกาศ พระรามทรงนึกแปลกใจที่แผลงศรไปสังหารแล้ว แต่ท� ำไมยังได้ยินเสียงม้า และไพร่พลก็ยังแตกพ่ายอยู่ จึงตรัสถามพิเภก พิเภกกราบทูลว่าวิรุญจ� ำบังยังไม่ตาย แต่เสกหุ่นแทนตนกับม้า ล่อลวงไว้ แล้ววิรุญจ� ำบังก็หนีไปยังเขาอังกาศ ขอให้พระรามแผลงศรเป็นข่ายเพชรจับหุ่นจ� ำแลงไว้ก่อน เมื่อฆ่าวิรุญจ� ำบังตาย หุ่นจ� ำแลงก็จะหายไปเอง พระรามแผลงศรแล้วจึงตรัสสั่งให้หนุมานออกติดตามไป สังหารวิรุญจ� ำบัง หนุมานติดตามไปต่อสู้ และสังหารวิรุญจ� ำบัง – ลิงขึ้นลอยหลังพิเศษ ลิงขึ้นลอยโดยใช้เท้าซ้ายเหยียบที่ต้นขายักษ์ เท้าขวาเหยียบบ่า ขวาของยักษ์ หันหน้าไปทางเดียวกัน ใช้เฉพาะการรบระหว่างหนุมานกับบรรลัยกัลป์ กล่าวถึงบรรลัยกัลป์ เป็นโอรสทศกัณฐ์กับนางกาลอัคคี อยู่กับตาที่นาคพิภพตั้งแต่อายุได้ ๕ ปี วันหนึ่งคิดถึงบิดาจึงขึ้นไปบนโลก มนุษย์ โดยมุ่งตรงไปยังกรุงลงกา แต่ก็ให้แปลกใจพบมารดาร�่ ำไห้ นางกาลอัคคีบอกกับลูกว่าบิดาถูกพวก มนุษย์และวานรสังหารจนตาย เหตุเพราะพิเภกไปเข้าข้างศัตรู บรรลัยกัลป์ได้ฟังดังนั้นก็เกิดความแค้น ทูลขอศรของทศกัณฐ์เพื่อน� ำไปปราบศัตรู มารดาห้ามอย่างไรก็ไม่ฟัง จึงจ� ำใจให้ศรไป บรรลัยกัลป์รีบติดตาม กองทัพพระรามไปในทันที