สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

ศึ กษาวรรณกรรมทางศาสนาเชิ งเปรี ยบเที ยบ : พระธรรมบท ภควั ทคี ตา และกวี นิ พนธ์ของยูนุส เอมเร 110 The Journal of the Royal Society of Thailand Vol. 41 No. 1 January-March 2016 บทกวีของยูนุส เอมเร (Yunus Emre) ยูนุส เอมเร เป็นกวีเติร์กที่แต่งบทกวีตามแนวปรัชญาซูฟี (Sufism) ของศาสนาอิสลาม ผู้ยึดถือ ปรัชญาซูฟีเรียกตัวเองว่า ซูฟี (Sufi) พวกซูฟีแตกต่างจากพวกอุละมา (ulama) ซึ่งถ้าเรียกเป็นเอกพจน์คือ อาลิม (alim) อาลิมเชี่ยวชาญทางกฎหมาย (Sharia) และหลักการปฏิบัติศาสนกิจตามคัมภีร์กุรอาน (Quran) ส่วนซูฟีเชี่ยวชาญในเรื่องจิตวิญญาณ ซูฟีที่มีชื่อเสียงเป็นที่นับถือกันมากมีหลายคน เช่น จะลัลอุดดีน รูมี (Jalaluddin Rumi) ซึ่งมีชีวิตอยู่ในคริสต์ศตวรรษที่ ๑๓ (พุทธศตวรรษที่ ๑๘) เป็นซูฟี กวี และนักเล่านิทาน ชาวเปอร์เซีย ส่วน ยูนุส เอมเร มีชีวิตอยู่ในพุทธศตวรรษที่ ๑๘ คือร่วมสมัยกับรูมี บังเอิญผู้เขียนรู้จักผลงาน ของยูนุส เอมเรมากกว่า จึงขอน� ำกวีนิพนธ์ของยูนุส เอมเร มาเป็นตัวอย่าง ณ ที่นี้ ผู้เขียนมีโอกาสแปลบทกวีของยูนุสเป็นร้อยกรองไทย ๔๘ บท เพื่อร่วมฉลองครบรอบ ๗๕๐ ปี ของยูนุส เอมเร พ.ศ. ๒๕๓๔ ซึ่งประกาศเป็นปีสากลแห่งความรัก กวีนิพนธ์แนวซูฟีที่แปลไว้ ๔๘ บท สามารถน� ำมายกเป็นตัวอย่างวรรณกรรมศาสนาอิสลามได้ ซึ่งเมื่อศึกษาแล้วจะเห็นว่าเป็นวรรณกรรมที่เน้น เรื่องความรักทั้งต่อพระเป็นเจ้าและต่อมนุษยชาติ ความศรัทธาต่อพระเป็นเจ้าในลักษณะนี้จะคล้ายกับ ภควัทคีตาพอควร นอกจากนี้ยังมีค� ำสนทนากับพระเป็นเจ้าเช่นเดียวกับในภควัทคีตา เพียงแต่ว่ากวีกล่าว กับพระเป็นเจ้าฝ่ายเดียว หรือกล่าวแทนพระเป็นเจ้า หรือบรรยายเชิงตัดพ้อพระเป็นเจ้า ปรัชญาซูฟีซึ่งปรากฏอยู่ในกวีนิพนธ์นี้ บางทีก็เรียกทับศัพท์ว่า ปรัชญามิสติก (mystic) เป็นบท กวีที่แสดงสัมผัสพิเศษ สามารถเข้าถึงภาวะความเป็นจริงหรือคุณค่าบางอย่าง เช่น ความเชื่อว่าพระเป็น เจ้าสถิตอยู่ในทุกสิ่งทุกอย่าง รวมทั้งตัวมนุษย์เองซึ่งพระเป็นเจ้าสร้างขึ้นมา ลักษณะความเชื่อเช่นนี้ คล้ายคลึงกับในภควัทคีตา วิธีนิพนธ์ที่ต่างกันคือ กวีนิพนธ์ของยูนุส เอมเรแต่ละบทมีความยาวสั้นต่างกันไปในแต่ละเรื่อง อาจมีหลายบรรทัดซึ่งจ� ำนวนไม่เท่ากัน เช่น ในบทต่อไปนี้มีความยาว ๑๖ บรรทัด พระเป็นเจ้าเนาอยู่ทั่วโลกา สัจธรรมล�้ ำค่าอยู่หนไหน อย่าแสวงหาพระองค์ที่อื่นใด ตัวท่านไซร้และพระเจ้าเป็นหนึ่งเดียว อันโลกอื่นอยู่ไกลลับสายเนตร เพียงในเขตโลกนี้ชีวีเกี่ยว ยามต้องจากทรมานเจ็บจริงเจียว