สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

เดื อน ค� ำดี 77 วารสารราชบัณฑิตยสภา ปีที่ ๔๑ ฉบับที่ ๒ เม.ย.-มิ.ย. ๒๕๕๙ อีกตอนหนี่งว่า “ข้าฯ ขอสรรเสริญอัคนีเทพฤาษีวิเศษ ผู้เป็นเทพเจ้าแห่งยัญพิธี ผู้ทรงเวทมนต์ ความอบอุ่น เทพเจ้าแห่งความมั่งคั่ง พระองค์ทรงพาเทพอื่น  ๆ  มาชุมนุม ณ ที่นี้ ข้าแต่อัคนีเทพผู้ทรง ความกรุณา ขอยัญพิธีอันดีเลิศที่พระองค์ช่วยให้ได้รับได้เผื่อแผ่ไปยังเทพเจ้าทั้งหลาย ขออัคนีเทพ ฤษี ผู้สุขุมคัมภีรภาพ องค์แห่งสัจจะ องค์แห่งความรุ่งเรืองเหนือสิ่งอื่นใดเสด็จมาในพิธีแห่งนี้พร้อมกับเทพ เหล่าอื่น พรใด  ๆ  ที่พระองค์ประทานแก่ข้า ผู้เลื่อมใสศรัทธาในพระองค์ล้วนเป็นส่งจริงแท้ส� ำหรับข้าฯ ข้าแต่อัคนีเทพ ผู้ขจัดความมืด ปวงข้าฯ มาชุมนุมสรรเสริญแสดงความเคารพในพระองค์ผู้เป็นราชัน แห่งยัญพิธี ผู้ผดุงกฎแห่งธรรมผู้มีรัศมีอันเจิดจ้า ข้าแต่อัคนีเทพ ขอพระองค์ได้ทรงอยู่ใกล้ชิดกับพวกข้า เหมือนพ่ออยู่ใกล้ลูก เพื่อความสมบูรณ์มั่งคั่งแห่งธัญพืชของปวงข้าเทอญฯ” ๑๐ ส� ำหรับพระอินทร์ พวก อารยันเชื่อว่าพระอินทร์เป็นเทพเจ้าแห่งนักรบ เจ้าแห่งสงคราม เทพเจ้าแห่งสายฟ้า แกว่งอาวุธที่เรียกว่า วัชระ ทรงท� ำลายล้างปีศาจแห่งฝนแล้งและความมืด ทรงป่าวประกาศบอกให้ฝนตกเพื่อชุบชีวิตประชาสัตว์ ในโลก ใน คัมภีร์ฤคเวท ตอนหนึ่งกล่าวสรรเสริญพระอินทร์ เมื่อพระอินทร์ทรงแกว่งสายฟ้าได้ทรงฆ่า พญานาค ทรงปล่อยน�้ ำให้ไหลและทรงท� ำให้ข้าง  ๆ  ภูเขาแยกออกจากกันว่า “ข้าแต่พระองค์ผู้ทรงประหาร พญานาคที่นอนเหยียดยาวอยู่บนภูเขา ทวัษตาร ได้ท� ำรูปพระองค์เป็นรูปสายฟ้าค� ำราม น�้ ำได้ไหลหลั่ง ตรงไปสู่มหาสมุทรเสียงกึกก้องคล้ายเสียงร้องของแม่โค เพื่อแสดงให้เห็นอ� ำนาจที่เข้มแข็งของพระองค์ พระองค์ก็ทรงเรียกน�้ ำโสมจาก “กทฺรุกส” ทั้งสาม ทรงดื่มโสมที่กลั่นแล้ว เทพเจ้าผู้ทรงมหากรุณาก็หยิบ สายฟ้า พระองค์ได้ทรงประหารพญานาคที่เกิดมาเป็นตัวแรก ข้าแต่พระอินทร์ เมื่อพระองค์ได้ทรง ประหารพญานาคที่เกิดมาเป็นตัวแรก และทรงมีอ� ำนาจเหนือมายาของพวกมายากรทั้งหลายในขณะ เดียวกันนั้นเองก็ทรงน� ำเอาดวงอาทิตย์ สวรรค์ แลอรุณมาให้ นับแต่นั้นมา พระองค์ก็มิได้ทรงพบข้าศึก อีกเลย...พระอินทร์แกว่งสายฟ้าอยู่ในมือ เป็นใหญ่เหนือสิ่งที่เคลื่อนไหวและสิ่งที่หยุดนิ่ง เป็นใหญ่เหนือ สิ่งที่รักสันติและสิ่งที่มีเขา พระอินทร์เท่านั้นที่ปกครองเผ่าชนต่าง  ๆ  ในฐานะที่เป็นราชาของชนเผ่าต่าง ๆ  เหล่านั้น พระอินทร์ทรงล้อมรอบเผ่าชนเหล่านั้นไว้ดุจวงล้อมรอบซี่ล้อรถฉะนั้น” ๑๑ พระอินทร์โปรดการ เสวยน�้ ำจัณฑ์ พราหมณ์จึงสวดสรรเสริญแสดงธรรมชาติของพระอินทร์ว่า “เหมือนพายุร้าย น�้ ำโสมได้ปลุก ข้าให้ตื่นขึ้น เป็นเพราะข้าได้ดื่มน�้ ำโสม เหมือนราชรถที่ถูกม้าฉุดกระชากไปข้างหน้า น�้ ำโสมช่วยปลุกข้า ให้ตื่นขึ้น เป็นเพราะข้าได้ดื่มน�้ ำโสมเหมือนแม่วัวย่อตัวลงหาลูกวัว การสรรเสริญมาสู่ข้าเป็นเพราะข้า ได้ดื่มน�้ ำโสม การสรรเสริญมาสู่หัวใจข้า ดังช่างไม้ดัดไม้ท� ำที่นั่งราชรถอย่างตั้งใจ เป็นเพราะข้าได้ดื่มน�้ ำโสม คนทั้งเผ่านี้ไม่เป็นแม้ผงธุลีในนัยน์ตาของข้า เป็นเพราะข้าได้ดื่มน�้ ำโสม สรวงสวรรค์และโลกนี้ไม่ได้แม้ครึ่ง ๑๐ ฤคเวท.๑.๑ ๑๑ ฤคเวท.๑.๓๒