สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

เดื อน ค� ำดี 71 วารสารราชบัณฑิตยสภา ปีที่ ๔๑ ฉบับที่ ๒ เม.ย.-มิ.ย. ๒๕๕๙ ๒. ยชุรเวท เป็นคัมภีร์ที่เนื้อหาส่วนใหญ่น� ำมาจากคัมภีร์ฤคเวท และเนื้อหาส่วนใหญ่เป็น บทประพันธ์ประเภทร้อยแก้ว โดยมีบทร้อยกรองแทรกเป็นบางตอน คัมภีร์นี้ประกอบด้วยเนื้อหา ๒ ประเภท คือการก� ำหนดแบบแผนในการท� ำพิธีบูชายัญบวงสรวงต่าง ๆ โดยอ้างเอาข้อความในฤคเวท บางตอนมาประกอบ เช่น ก� ำหนดรูปแบบของโรงประกอบพิธีกรรม แท่นบูชา เครื่องสังเวย ประเภทหนึ่ง และอีกประเภทหนึ่งเป็นค� ำอธิบายเกี่ยวกับระเบียบวิธีในการประกอบพิธีกรรมบูชายัญและบทสวด ที่จะปฏิบัติหรือใช้ในพิธีกรรมการบวงสรวงต่าง ๆ  ๓. สามเวท เป็นคัมภีร์ที่ใกล้เคียงกับฤคเวทที่สุด เพราะเนื้อหาเกือบทั้งหมดที่ปรากฏ ในสามเวทนี้น� ำมาจากคัมภีร์ฤคเวท โดยเฉพาะจากฤคเวทมณฑลที่ ๘ และมณฑลที่ ๙ ซึ่งเป็นเรื่อง เกี่ยวกับ “โสม” คือ การบูชาพระอินทร์ด้วยน�้ ำโสมและขับกล่อมเทพเจ้าอื่น ๆ  เนื้อหาของสามเวทเป็น เรื่องเกี่ยวกับการร่ายหรือสวดขับร้อง กล่อมเสียงเสนาะ เพื่อให้เทพเจ้าในพิธีบันเทิงพึงพอใจ (คายตรี) ซึ่งต่างจากฤคเวทก็ตรงที่มีการก� ำหนดเน้นเสียงหนักเบา หรือท� ำนองในการสวด เช่น เสียงสูง ต�่ ำ จังหวะ ตลอดจนการเอื้อนเสียงในเวลาบูชายัญ สามเวทประกอบด้วย บทร้อยกรองเป็นค� ำฉันท์ทั้งสิ้น ๑,๕๔๙ บท ส่วนใหญ่เป็นบทคายตรีหรือบทขับร้อง ๔. อถรวเวท เป็นคัมภีร์สุดท้ายในกลุ่มพระเวท ประกอบด้วย บทร้อยกรองประมาณ ๖,๐๐๐ บท มีเนื้อหาเกี่ยวกับไสยศาสตร์ คาถาอาคม และมนต์ขลังศักดิ์สิทธิ์ ส� ำหรับใช้ร่ายแก้เสนียดจัญไร น� ำสวัสดีมงคลมาสู่ตน เรียก เกษชานี และใช้เพื่อท� ำลายศัตรูหรือท� ำให้เกิดผลร้ายแก่ศัตรู เรียก อภิฌาน ตอนแรกไม่ได้รับการยอมรับ แต่ต่อมาก็เป็นที่นับถือว่าเป็นพระเวทที่สี่ คัมภีร์พระเวทเหล่านี้ถือกันมาแต่เดิมว่าเป็น “สังหิตา” คือ เป็นคัมภีร์ที่รวบรวมไว้ในฐานะ คัมภีร์ทางศาสนาที่ว่าด้ายเรื่องราวที่เกี่ยวกับเทพเจ้าทั้งหลาย และการกระท� ำพิธีบูชาบวงสรวงต่อเทพเจ้า ต่าง  ๆ  เหล่านั้นด้วย ในสมัยแรก  ๆ  มีค� ำเรียกคัมภีร์เหล่านี้ว่า ตรีวิทยา หรือไตรเทพ ซึ่งหมายถึง ฤคเวท ยชุรเวท และสามเวท เท่านั้น ต่อมาแม้เมื่อมีอถรวเวทเกิดขึ้นมาเพิ่มทีหลังแล้วก็ยังคงเรียกว่า ไตรเพท อยู่อย่างเดิม โดยไม่มีการเปลี่ยนชื่อว่า จตุรเวท แต่อย่างใด นอกจากส่วนที่เรียกว่า สังหิตา คือ ฤคเวท สังหิตา ยชุรเวทสังหิตา สามเวทสังหิตา และอถรวเวทสังหิตา นี้แล้ว พระเวทยังได้รับการพัฒนามา ตามล� ำดับแยกออกอีกได้ ๔ คัมภีร์หรือ ๔ ตอน ประกอบด้วย ๑. คัมภีร์มันตระ เป็นคัมภีร์บทสวดสรรเสริญเทพเจ้าต่าง ๆ  ในพิธีกรรม และในวาระต่าง  ๆ ประกอบขึ้นเป็นร้อยกรองมีโศลกหรือคาถาต่าง ๆ ส� ำหรับน� ำไปสวดในยัญพิธีต่าง  ๆ  ตามที่ก� ำหนดไว้ใน พระเวท