สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

387 สุกั ญญา สุดบรรทั ด วารสารราชบัณฑิตยสภา ปีที่ ๔๑ ฉบับที่ ๒ เม.ย.-มิ.ย. ๒๕๕๙ พลังแห่งความเลื่อนไหล (The Power of Flux) ๑๖ จากตัวอย่างเบื้องต้นจะเห็นพลังแห่งความเลื่อนไหลแห่งสื่อและสาร ที่เคลื่อนไปข้างหน้า (พัฒนาการของเหตุการณ์) ไหลวน (อยู่ในที่เกิดเหตุ) หรือย้อนกลับ (สู่เหตุการณ์ในอดีตที่ผ่านมา) แล้ว แผ่กระจายออกไป เหมือนกระแสน�้ ำในมหาสมุทรอันกว้างใหญ่ กระแสข่าวสารกลายเป็นของเหลวที่ หลากไหลข้ามประเทศ ข้ามทวีป มีทั้งส่วนที่มองเห็นได้ และส่วนที่ไหลลึกจนมองไม่เห็น มีพลังรุนแรง ในหลาย ๆ ด้าน เข้าใจยากเพราะมีความเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้นทั้งในตัวสื่อเองและสารอย่างต่อเนื่อง อีก ทั้งระบบการสื่อสารเป็นเชิงซ้อนและเกาะเกี่ยวกัน ท� ำให้การเล่าเรื่องแบบใหม่ของโลก มีลักษณะคล้าย วงมโหรี ตัวสารสามารถแปลงร่างหรือแตกหน่อเป็นเรื่องอื่น ขับเคลื่อนไปเรื่อยสู่จุดจบซึ่งมักเป็นจุดชั่วคราว เพื่อรอการเกิดใหม่ มีวิธีการเล่าเรื่องที่หลากหลาย และส่งผลกระทบอย่างรวดเร็ว ซับซ้อน จนยาก จะจินตนาการ และยากต่อการควบคุมโดยใช้อ� ำนาจรัฐ สมรรถนะของสื่อใหม่ได้ดึงคนจากทั่วโลกเข้ามาในพื้นที่ของข่าว โดยไม่ค� ำนึงว่าผู้นั้นเป็นใคร นับถือศาสนาใด อาศัยอยู่ในภูมิภาคใดของโลก ท� ำให้ค� ำว่า “หมู่บ้านโลก” (Global Village) มีความหมาย ชัดเจนมากขึ้น ไม่ใช่ในแง่ภูมิศาสตร์กายภาพ แต่เป็นภูมิศาสตร์เทียม (virtual) ของการเป็นหมู่บ้านที่มี ศูนย์กลางที่เกิดเหตุ (ปารีส) และชายขอบ (ที่อื่นทั่วโลก) ในแง่สังคมและวัฒนธรรม ทอมัส ฟรีดแมน (Friedman: 2005) ในหนังสือเรื่องโลกแบน (The World Is Flat) ของเขา กล่าวว่า ไม่เคยมีมาก่อนเลยในประวัติศาสตร์โลกที่มนุษยชาติสามารถรู้ เรื่องของคนอื่นได้มากมายเช่นนี้ ซึ่งจะส่งผลกระทบทั้งในด้านภาษาและวัฒนธรรม ตลอดจนการเมือง การปกครอง การรับรู้ความแตกต่างท� ำให้แต่ละฝ่ายพยายามรักษาอัตลักษณ์และความเชื่อของตนเองไว้ (ราวกับจะกลัวความเป็นตัวตนของตนจะหลุดหายไปในกระแสข่าวสารอันเชี่ยวกราก) หรือดิ้นรน เพื่อป้องกันหรือสถาปนาความคิดหรืออุดมการณ์ของตน และซามูแอล ฮันติงตัน (Huntington: 2003) เสนอว่า สื่อโลกคือตัวจุดประกายความไม่พอใจด้วยการหอบเอาวัฒนธรรมข้ามชาติเข้าไปคุกคาม วัฒนธรรมเดิมจนเกิดการแยก “พวกเรา” “พวกเขา” ที่ร้ายแรงก็คือการแยกนี้ไปเกี่ยวเนื่องกับเผ่าพันธุ์ ประวัติศาสตร์ และศาสนาที่เป็นรากเดิม บล็อกใหม่จึงถูกสร้างขึ้นโดยมีเส้นแบ่งแยกใหม่ที่น่ากลัว คือ “รอยแผ่นดินแตก” (Fault Line) แทนที่เส้นทางอุดมการณ์ที่แยกระหว่างโลกคอมมิวนิสต์กับ โลกเสรีในอดีต การคุกคามทางวัฒนธรรมกลายเป็นการคุกคามพระเจ้า หรือคุกคามความเป็นชาติ ค� ำว่าสื่อโลก ฮันติงตันอาจหมายถึงสื่อใหญ่อย่าง ซีเอ็นเอ็น (CNN) หรือ อัลจาซีรา (Al-Jazeera) ๑๖ Flux: 1. The action or process of flowing or flowing out 2.Continuous change (The whole system is in a state of flux), changeability, variability, instability, unsteadiness, fluctuation, variation, shift, movement, oscillation, alternation, rise and fall