สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

343 มนั ส สุวรรณ วารสารราชบัณฑิตยสภา ปีที่ ๔๑ ฉบับที่ ๒ เม.ย.-มิ.ย. ๒๕๕๙ บทวิเคราะห์และสรุป ท่านทั้งหลายเคยคิดและเคยประสบกับตัวเองบ้างหรือไม่ว่าหลายครั้งหลายกรณีเราไม่ค่อย ใส่ใจในเรื่องที่อยู่ใกล้ตัวหรือเรื่องที่เราควรจะต้องรู้มากนัก ทั้ง ๆ ที่เรื่องเหล่านั้นอาจมีผลกระทบทั้ง โดยทางตรงและทางอ้อมต่อชีวิตความเป็นอยู่ของเรา หลายคนไม่เคยวิตกกังวลกับการเกิดภัยแล้งหรือ ภัยน�้ ำท่วม ในขณะที่อีกหลายคนก็มิเคยให้ความสนใจกับการประกาศเตือนภัยว่าจะเกิดแผ่นดินไหว หรือ พายุฝนฟ้าคะนอง ความไม่ใส่ใจในปรากฏการณ์ต่าง ๆ เช่นว่านี้ อาจเป็นเพราะแต่ละคนต่างคิดว่ามันเป็น เรื่องของธรรมชาติ นาน ๆ จะเกิดสักครั้ง การปรับและ/หรือการเตรียมตัวเพื่อรับกับเหตุการณ์ที่จะเกิดขึ้น จึงอยู่ในระดับต�่ ำ ถ้าภัยธรรมชาติที่มีการแจ้งเตือนไม่เกิดขึ้นก็ดีไป แต่ถ้าเกิดขึ้นและคนเราขาดการเตรียม ตัวที่ดี นั่นอาจหมายถึงความสูญเสียที่เกิดต่อชีวิตและทรัพย์สิน การได้เรียนรู้และเข้าใจในปรากฏการณ์ ทางธรรมชาติที่มีการเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลาจึงมิใช่เรื่องไร้สาระ ตรงกันข้ามกลับเป็นเรื่องที่น่าจะเป็น ประโยชน์ต่อชีวิตและความเป็นอยู่ของเรามากกว่า บทความนี้ให้ความส� ำคัญกับกายภาพของโลกในเรื่องของ “ลม” เป็นการเฉพาะ ทั้งนี้เพราะ เห็นว่าลมเป็นปรากฏการณ์ทางธรรมชาติที่มีการเปลี่ยนแปลงอยู่อย่างต่อเนื่องและเป็นปรากฏการณ์ที่ มีความเกี่ยวพันกับชีวิตมนุษย์ทั้งทางตรงและทางอ้อม มนุษย์รู้จักใช้ประโยชน์จากพลังงานลมมาตั้งแต่ อดีตกาล ที่ส� ำคัญคือ การใช้พลังงานลมเพื่อการเดินเรือ ปั่นกังหันลมเพื่อสีข้าว ผันน�้ ำเพื่อท� ำนาเกลือเป็นต้น ยิ่งไปกว่านี้ ในสภาพของการขาดแคลนพลังงานชีวมวล (fossil fuels) ของโลกในปัจจุบัน พลังงานลม คือแหล่งของพลังงานทดแทนที่ส� ำคัญที่มีต้นทุนด้านทรัพยากรต�่ ำ ในทางกลับกัน ลมสามารถส่งผลกระทบ ด้านลบต่อการด� ำเนินชีวิตของมนุษย์ สัตว์ พืช และต่อธรรมชาติด้วยกันเองในหลากหลายรูปแบบ ลมพายุสามารถสร้างความสูญเสียมหาศาลต่อชีวิตและทรัพย์สิน ท� ำนองคล้ายกัน ลมยังสามารถท� ำให้เกิด การสึกกร่อนของสิ่งปลูกสร้างและสภาพภูมิประเทศจากกระบวนการกัดกร่อน (degradation) และ กระบวนการทับถม (deposition) ความรู้และความเข้าใจในธรรมชาติของลมจึงมิใช่เรื่องที่ไม่มีประโยชน์ ตรงกันข้าม ความรู้และความเข้าใจเรื่องของลมที่ดีกลับจะท� ำให้เราสามารถด� ำเนินชีวิตอยู่ได้อย่างราบรื่น ปลอดภัย และรู้เท่าทัน การรู้ทิศทางลมที่พัดอยู่เป็นประจ� ำไม่ว่าจะเป็นลมประจ� ำปี หรือลมประจ� ำฤดู อย่างน้อยก็ช่วย ให้เราสามารถออกแบบบ้าน และสร้างบ้านได้เหมาะสมกับสภาพอากาศ อาจเป็นไปในรูปของการสร้าง บ้านให้มีหน้าต่างมาก ๆ หรือออกแบบการปิด-เปิดหน้าต่างให้รับลมแต่ไม่รับฝน ประกาศแจ้งเตือนภัยจากพายุฝนฟ้าคะนองโดยกรมอุตุนิยมวิทยาเป็นสิ่งที่ทุกคนต้องรับรู้และ ใส่ใจเป็นพิเศษ ที่ส� ำคัญมากคือต้องปฏิบัติตามค� ำแนะน� ำไม่ว่าจะเป็นในส่วนของการหลบอยู่ในอาคารที่ มีความมั่นคงแข็งแรง หรือหลีกเลี่ยงการอยู่ในที่โล่งแจ้ง ถ้าไม่สามารถหลีกเลี่ยงได้ต้องท� ำตัวให้ขนานกับ