สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

217 ทิ ศนา แขมมณี วารสารราชบัณฑิตยสภา ปีที่ ๔๑ ฉบับที่ ๒ เม.ย.-มิ.ย. ๒๕๕๙ ๕. วิธีการ เทคนิค และเครื่องมือที่ใช้ในการไตร่ตรองการสอน เนื่องจากในการไตร่ตรองการสอนจ� ำเป็นต้องมีการเก็บรวบรวมข้อมูล วิเคราะห์ข้อมูล และ ด� ำเนินการคิด จึงต้องอาศัยวิธีการ เทคนิค และเครื่องมือต่าง ๆ ซึ่งมีให้เลือกหลากหลายเพื่อช่วยให้ได้ ข้อมูลที่ดีและวิธีคิดที่ดี ดังตัวอย่างเช่น ๕.๑ การเขียนบันทึกประจ� ำวัน (diary keeping) วิธีนี้เป็นวิธีการที่ช่วยให้ผู้สอนได้ข้อมูลจ� ำนวนมาก และสะดวกส� ำหรับครูในการท� ำ แต่อาจใช้เวลามาก วิธีการเขียนบันทึกประจ� ำวันสามารถท� ำได้หลายแบบ เช่น ๕.๑.๑ การเขียนบันทึกประจ� ำวันโดยผู้สอน คือ ผู้สอนเขียนบันทึกประจ� ำวันเกี่ยวกับ เหตุการณ์ต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นในการเรียนการสอน หรือในสถานการณ์อื่น ๆ โดยเล่าเหตุการณ์ ความคิด ความรู้สึกที่เกิดขึ้น ข้อมูลจากบันทึกประจ� ำวันนี้ เป็นข้อมูลที่ดีมากส� ำหรับน� ำไปใช้ในการไตร่ตรอง เพราะเป็นข้อมูลสดที่เขียนขึ้นทันทีหรือไม่นานหลังจากเหตุการณ์เกิดขึ้น ผู้สอนจึงยังสามารถจ� ำรายละเอียด ของเหตุการณ์และความคิด ความรู้สึกที่เกิดขึ้นได้ ๕.๑.๒ การเขียนบันทึกประจ� ำวันเป็นกลุ่ม (collaborative diary keeping) เป็นการ ร่วมมือกันของผู้สอนหลายคนที่ตกลงกันว่าแต่ละคนจะเขียนบันทึกประจ� ำวันของตน และมีการแลกเปลี่ยน บันทึกกันอ่าน โดยมีการให้ความคิดเห็น แรงเสริมและข้อเสนอแนะแก่กันและกัน โดยอาจนัดหมายกัน เดือนละครั้ง หรือตามความต้องการ เพื่ออภิปรายแลกเปลี่ยนเรียนรู้กัน การเขียนบันทึกแบบนี้ ผู้สอน ได้รับประโยชน์มากขึ้นกว่าการท� ำตามล� ำพัง เพราะพบว่าผู้สอนได้เรียนรู้เพิ่มขึ้นจากการอ่านบันทึกของ เพื่อนครู ๕.๑.๓ การเขียนบันทึกประจ� ำวันโดยผู้เรียน การให้ผู้เรียนเขียนบันทึกประจ� ำวัน เช่นเดียวกับผู้สอน และน� ำบันทึกของผู้เรียนมาใช้เป็นข้อมูลควบคู่กับบันทึกของผู้สอน เป็นเทคนิคที่ช่วย ให้ผู้สอนได้ข้อมูลที่สมบูรณ์ขึ้น เพราะปฏิกิริยาของผู้เรียน ความคิด และความรู้สึกต่าง ๆ ของผู้เรียนเป็น ข้อมูลส� ำคัญที่จะช่วยให้ผู้สอนเข้าใจตนเอง เข้าใจการสอนของตนและเข้าใจผู้เรียนมากขึ้น ๕.๒ การบันทึกเทปเสียงการสอน และการบันทึกเทปวีดิทัศน์การสอน (audio or video recording of lessons) การบันทึกเสียงและบันทึกเทปวีดิทัศน์การสอนช่วยให้ผู้สอนได้ยินและได้เห็นพฤติกรรม ทั้งของผู้สอนและผู้เรียนละเอียดขึ้น ชัดเจนขึ้น เป็นวิธีที่ช่วยให้ได้ข้อมูลเพิ่มมากขึ้นจากการเขียนบันทึก ประจ� ำวัน ได้มุมมองที่กว้างขึ้น รวมทั้งได้เห็นบรรยากาศและสิ่งแวดล้อม