สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

อยู่คนเดี ยว : รูปแบบใหม่ของครั วเรื อนในสั งคมปัจจุบั น 126 The Journal of the Royal Society of Thailand Vol. 41 No. 2 April-June 2016 โสด ส� ำหรับหญิงสัดส่วนในเรื่องนี้ก็จัดว่าสูงเหมือนกัน คือร้อยละ ๔๔ แต่ก็ยังน้อยกว่าชาย ที่น่าสังเกต ก็คือในกลุ่มที่มีสถานภาพสมรสหม้าย หย่า แยก นั้น สัดส่วนของหญิงสูงกว่าของชายมาก คือ ๒ ใน ๕ ของหญิงที่อยู่คนเดียวเป็นหญิงหม้าย หย่า หรือแยกจากคู่สมรสไปแล้ว เทียบกับสัดส่วนในเรื่องเดียวกัน ของชายซึ่งมีราว ๑ ใน ๔ เท่านั้น การอยู่คนเดียวของผู้ที่มีสถานภาพหม้าย หย่า แยก ส่วนใหญ่เป็นเพราะ ลูก (กรณีที่มีลูก) ย้ายออกไปอยู่กับครอบครัวของตนหลังจากแต่งงานแล้ว หรือย้ายไปท� ำงานและอยู่ที่อื่น ดังเรื่องราวของชายหม้ายที่อยู่คนเดียวในกรณีตัวอย่าง (ดูในกรอบข้อความ) กรณีตัวอย่างที่ ๑ : ชายหม้ายในชนบท วันนี้ สนอง (นามสมมติ) ชายวัย ๖๐ เศษ เพิ่งกลับเข้าบ้านตอนตะวันใกล้ค�่ ำ หลังจาก ใช้เวลาทั้งวันในทุ่งนา ดูแลการไถนาที่เขาว่าจ้างเจ้าของรถไถมาไถให้ ตั้งแต่ภรรยาเขาเสียชีวิตเมื่อ ๖ ปีที่แล้ว ชีวิตเขาเปลี่ยนไป ตอนที่ลูก ๒ คนยังอยู่ด้วยก็ไม่ล� ำบากเท่าไร แต่ตอนนี้ลูกสาวซึ่งเป็นคน โตเรียนจบมหาวิทยาลัยแล้วก็ได้งานท� ำที่โรงงานผลิตชิ้นส่วนอิเล็กทรอนิกส์แห่งหนึ่ง และอยู่ประจ� ำ ที่กรุงเทพฯ ส่วนลูกชายก� ำลังเรียนมหาวิทยาลัยในจังหวัดที่อยู่ไกลออกไป ๒-๓ ปีที่ผ่านมานี้สนอง เป็นคนเดียวที่อยู่ประจ� ำในบ้าน ส่วนลูก ๒ คนเป็นเหมือนแขกที่มาเยือนเพียงครั้งคราว นอกจาก ต้องท� ำอาหารกินเองและดูแลทุกอย่างในบ้านเองแล้ว เขายังต้องดูแลงานในนาตามล� ำพัง บางครั้งเขา อดคิดไม่ได้ว่าถ้าไม่มีเครื่องจักรสมัยใหม่อย่างรถไถและรถเกี่ยวข้าว เขาจะท� ำนาคนเดียวไหวหรือไม่ ทุกวันนี้งานในนาทุกอย่างเขาแทบไม่ต้องออกแรง ตั้งแต่เตรียมดินไปจนถึงเก็บเกี่ยว ขอให้มีเงินจ้าง เท่านั้น ในชุมชนที่สนองอยู่ก็มีอีก ๓-๔ ครัวเรือนที่มีเพียงพ่อหรือแม่วัยสูงอายุอยู่ประจ� ำเพียงคนเดียว ส่วนลูกๆ ทิ้งอาชีพท� ำนาไปหางานอื่นท� ำในเมืองกันหมด สนองรู้สึกว่าตั้งแต่เขาเติบโตมาจนถึงวัยนี้ ชีวิตของคนในชุมชนของเขาเปลี่ยนแปลงไปมาก ที่มา : การสัมภาษณ์ โดยผู้เขียน ๗ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๕๙ รูปแบบการอยู่คนเดียวเมื่อกระจายตามระดับการศึกษาพบว่า อัตราการอยู่คนเดียว กระจุกตัวสูงอยู่ในกลุ่มที่มีการศึกษาน้อย คือระดับประถมศึกษาหรือต�่ ำกว่า ลดลงมาสู่ระดับค่อนข้างต�่ ำ ในกลุ่มที่มีการศึกษาขั้นมัธยมศึกษาตอนต้นและมัธยมศึกษาตอนปลาย แล้วเพิ่มสูงขึ้นในกลุ่มที่มีการศึกษา สูงกว่ามัธยมศึกษา ในเรื่องนี้ชายและหญิงแทบไม่ต่างกัน ยกเว้นในกลุ่มที่การศึกษาน้อย ซึ่งมีสัดส่วนหญิง ที่อยู่คนเดียวสูงถึงประมาณ ๑ ใน ๒ ของหญิงที่อยู่คนเดียวทั้งหมด