สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

The Journal of the Royal Society of Thailand Vol. 41 No. 3 July-September 2016 28 การเดินทางจากวัดพระเชตุพนไปวัดเจ้าฟ้าอากาศตามจินตนาการ (ซึ่งก็คือวัดร้างชื่อมเหยงคณ์ตามผลการ ค้นคว้าส� ำรวจของผู้เขียน) ในเขตจังหวัดพระนครศรีอยุธยา แล้วเกิดเหตุการณ์ธรณีวิปริต จึงได้ถือโอกาส แต่งว่าต� ำราหาย โดยปรากฏเป็นรายค� ำกลอนใน “ นิราศวัดเจ้าฟ้า ” ที่แต่งในราวเดือนกันยายน ในพรรษา ของปีมะเส็งนั้นไว้เช่นว่า “ จึงมาหายาอายุวัฒนะ ตามได้ปะลายแทงแถลงไข ” “ ที่ธุระปรอทเป็นปลอดเปล่า ยังดูเลาลายแทงแสวงถวิล ท่านนอนอ่านลานใหญ่ฉันได้ยิน ว่ายากินรูปงามอร่ามเรือง แม้ฟันหักจักงอกผมหงอกหาย แก่กลับกลายหนุ่มเนื้อนั้นเรื่อเหลือง ” “ ด้วยเรื้อร้างสร้างสมมานมนาน แต่โบราณเรื่องพระเจ้าตะเภาทอง ” “ พอฤๅษีสี่องค์เหาะตรงมา ถวายยาอายุวัฒนะ ” “ ใส่ตุ่มทองรองไว้ที่ใต้พระ ใครพบปะเปิดได้เอาไปกิน ” “ วัดเจ้าฟ้าอากาศนาถนรินทร์ ให้ทราบสิ้นสืบสายเพราะลายแทง เป็นต� ำรามาแต่เหนือท่านเชื่อถือ ดูหนังสือเสาะหาอุตส่าห์แสวง มาพบปะจะได้ขุดก็สุดแรง ด้วยดินแข็งเขาประมูลด้วยปูนเพชร ” “ จะใคร่เห็นเช่นเขาบอกดอกจึงมา มีต� ำราแล้วก็ต้องทดลองดู ไม่รื้อร้างง้างงัดไม่คัดขุด เป็นแต่จุดเทียนเบิกฤกษ์ราหู ขอคุณพรตทศธรรมช่วยค�้ ำชู ไม่เรียนรู้รูปงามไม่ตามลาย มาเห็นฤทธิ์กฤษฎาอานุภาพ ก็เข็ดหลาบลมพาต� ำราหาย ได้กรวดน�้ ำคว�่ ำขันจนวันตาย ให้ภูติพรายไพรโขมดที่โขดดิน ” จากความผิดหวังเชิงจินตนาการในครั้งนั้น แม้จะเป็นพระภิกษุและมีอายุจริงเกือบ ๕๐ ปีแล้ว แต่สุนทรภู่ก็ยังพยายามขอต่อชีวิตด้วยการไขว่คว้าหายาอายุวัฒนะ เค้าเรื่องนี้ยังมีกล่าวต่อมาอีก เช่น ใน “ นิราศพระแท่นดงรัง ” ส� ำนวนปีวอก พ.ศ. ๒๓๗๙ ว่า “ ขอให้สมปรารถนาอย่าช้านัก สิ่งไรรักขอให้สมอารมณ์หมาย ได้พบพระทุกชาติอย่าคลาดคลาย อย่าให้ตายกลางอายุปัจจุบัน ” ตามประวัติ โดยสุนทรภู่เอง ยังมีพูดถึงการเดินทางไปในหลายที่หลายทาง ทั้งที่ใหม่และที่ผ่าน มาแล้ว พร้อมใช้โอกาสนั้นเสาะหา ถามหายาอายุวัฒนะตามลายแทง ดังเช่นที่มีกล่าวอย่างผิดหวังไว้ใน “ โคลงนิราศสุพรรณ ” (พ.ศ. ๒๓๘๔-๒๓๘๕) ตามเหตุการณ์อีกทั้งเวลาจริง และ “ ร� ำพันพิลาป ” กวาวเครือ และดินโป่งเป็น ดินถนัน ถันสุธา นมพระธรณี ในนิทานพระอภัยมณีค� ำกลอน