สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

วารสารราชบัณฑิตยสภา ปีที่ ๔๑ ฉบับที่ ๓ ก.ค.-ก.ย. ๒๕๕๙ 161 ต้องวิจัย” สิ่งที่เราชาวโครงการหลวงใช้เป็นข้อก� ำหนดในโครงการหลวงก็คือ “เร็ว ๆ เข้า ลดขั้นตอน ช่วยเขาให้ช่วยตนเอง และปิดทองหลังพระ” (ให้เขาได้หน้าและเราได้งาน) เมื่อพระองค์มีรับสั่งดังกล่าว การท� ำงานของโครงการหลวงโดยอาสาสมัครจึงไม่เหมือนใคร รวมทั้งการตั้งปณิธานอันแน่วแน่ว่าจะปฏิบัติ อย่างดียิ่งและตลอดไป อีกสิ่งหนึ่งที่ควรขยายความเพราะเป็นเรื่องที่มีความส� ำคัญยิ่งกับโครงการหลวงก็คือ การมี ศูนย์พัฒนา และที่อ่างขางถือเป็นจุดแรกที่เราเริ่มต้น การมีศูนย์พัฒนาไปในที่ทุรกันดารเป็นสิ่งที่ ชาวเขาได้รับประโยชน์อย่างมากในแง่ของค� ำแนะน� ำต่าง ๆ ในทางเกษตรกรรมบนภูเขารวมทั้งการอนุรักษ์ พื้นที่ และวิธีการต่าง ๆ ปัจจุบันเรามีศูนย์อยู่ ๓๘ แห่ง ทั่วบริเวณจังหวัดภาคเหนือ เช่น เชียงใหม่ แม่ฮ่องสอน พะเยา เชียงราย และอื่น ๆ ศูนย์เหล่านี้ท� ำประโยชน์อย่างยิ่งต่อชาวเขา เพราะเขาสามารถส่งผลิตภัณฑ์ได้ และสามารถได้รับเงินคืนในราคาที่เป็นธรรม นี่คือสิ่งที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงเรียกว่า “ขาดทุน คือก� ำไร” ที่ส� ำคัญในตอนแรก ๆ ที่เริ่มกิจกรรม สิ่งเหล่านี้ถ้าไม่เริ่มก็ไม่เกิด เป็นพระปรีชาสามารถที่ส� ำคัญยิ่ง ประการหนึ่ง แต่ด้วยสายพระเนตรอันยาวไกล พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงตระหนักไปถึงผลที่เราก� ำลัง จะได้ในอนาคตนั่นคือ พระราชด� ำรัสที่ว่า “เมื่อเด็กรุ่นใหม่ได้มีที่เรียน เด็กเรียนดีอาจจะเรียนจนจบปริญญาหรือประกาศนียบัตรและ หางานท� ำในเมือง ส่วนเด็กที่เรียนไม่ค่อยดีก็จะเปลี่ยนไปเรียนวิชาชีพ เช่น ช่างไม้ ช่างปูน ช่างยนต์ ช่างเชื่อม เป็นต้น เมื่อส� ำเร็จแล้วก็จะไปหางานท� ำนอกหมู่บ้าน พวกท� ำเกษตรในพื้นที่จัดสรรต่าง ๆ ก็จะน้อยลง เมื่อด� ำเนินการไปนาน ๆ หลายสิบปี ชาวไทยภูเขาเหล่านี้ก็จะเป็นชาวเรา หรือชาวไทย ปัญหาการบุกรุกท� ำลายป่าก็จะหมดไป เพราะราษฎรทุกครอบครัวมีรายได้หลัก และรายได้เสริมพอมี พอกินแล้ว จึงไม่คิดท� ำเรื่องผิดกฎหมายอีกต่อไป” ( สันทัด โรจนสุนทร และคณะ, ๒๕๖๐ ) ดังนั้น แนวโน้มของการเข้ามาหากินในเมือง จะท� ำให้ปัญหาที่เราเป็นห่วงอยู่หมดไปโดยปริยาย พระราชด� ำรัสดังกล่าวเท่ากับจะบอกให้เรารู้ว่าจะเดินทางไหน ซึ่งอาจจะเป็นประมาณ ๒-๓ ศตวรรษก็ได้ และเรื่องที่จะน� ำทางให้ไปถึงตอนนั้นอาจจะไม่โรยด้วยกลีบกุหลาบ แต่ก็จะน� ำไปอย่างถูกทาง พระบาทสมเด็จ พระเจ้าอยู่หัวทรงจุดไฟน� ำทางทดแทนฝิ่นให้เราส� ำหรับอนาคตของโครงการหลวง ในฐานะ “โคช” อย่างเรียบร้อยแล้ว หน้าที่เราขึ้นอยู่ที่ว่าเราจะเดินหรือไม่เท่านั้นเอง พระราชปรีชาสามารถของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว พระปรีชาสามารถของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวนั้นมีอยู่มากมายจนมิอาจพรรณนาได้หมด และจากที่ผู้เขียนเคยปฏิบัติงานเรื่องดินและโครงการหลวงเป็นเวลานาน ขอรวบรวมเอาสิ่งที่พบเห็นซึ่งเป็น สิ่งที่เข้าใจง่าย ๆ อยู่ ๓ ประการ คือ ความใส่ใจ ความใฝ่รู้ ความมุ่งมั่น สันทัด โรจนสุนทร