สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

วารสารราชบัณฑิตยสภา ปีที่ ๔๑ ฉบับที่ ๓ ก.ค.-ก.ย. ๒๕๕๙ 153 ดินเค็ม ในประเทศไทยดินเค็มมีอยู่ ๒ ประเภท คือ ๑. ดินเค็มชายทะเล สภาพแบบนี้เป็นดินเค็มจากน�้ ำทะเลเป็นหลัก ถ้ามีน�้ ำจืดก็สามารถชะล้าง เกลือออกไปได้ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงรู้จักดินเค็มที่เขาเต่า โดยทรงทราบว่ามีส่วนของดินเค็ม จากน�้ ำทะเลในส่วนบนและดินโซดิก (sodic soil) ในส่วนล่างพระองค์ทรงเปลี่ยนอ่างเก็บน�้ ำให้มาอยู่ในเขต ดินโซดิก (sodic soil) ส่วนชาวบ้านให้ไปหาที่ท� ำนาเหนืออ่างเก็บน�้ ำเขาเต่า โดยสูบน�้ ำขึ้นไป เพราะพระองค์ ทรงทราบเรื่องดินจาก ดร.นอร์แมน ตั้งแต่นั้นมา (พ.ศ. ๒๕๐๖) ก็ทรงตระหนักถึงความส� ำคัญของดิน ซึ่งจะมีชนิดของดินแตกต่างออกไปในที่ต่าง ๆ ๒. ดินเค็มจากเกลือสินเธาว์ เป็นดินเค็มในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ดินเค็มแบบนี้มีปัญหา ในการระบายหรือชะล้างโดยน�้ ำ เพราะดินเค็มแบบนี้จะเกิดในที่ต�่ ำ การระบายล� ำบาก จะพบในแอ่งเป็น ส่วนใหญ่ เป็นเพราะในอดีตภาคอีสานเคยเป็นทะเลมาก่อน จึงท� ำให้มีการสะสมของเกลือรวมทั้งโพแทช ซึ่งมีอยู่มากในภาคอีสาน การปลูกพืชเหมาะกับดินเค็มจึงเป็นสิ่งที่เหมาะสมที่สุด ผัก เช่น มะเขือเทศ หน่อไม้ ฝรั่ง ผักโขม ข้าวพันธุ์ขาวหอมมะลิ ๑๐๕ ไม้ผล เช่น ละมุด ฝรั่ง มะพร้าว ซึ่งจะทนเค็มได้ ศูนย์ศึกษาการพัฒนาอันเนื่องมาจากพระราชด� ำริ เป็นศูนย์การพัฒนาอันเนื่องมาจากพระราชด� ำริที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้า โปรดกระหม่อมให้ตั้งขึ้นเพื่อเป็นการแก้ปัญหาเรื่องดิน โดยกระบวนการบูรณาการในภาคต่าง ๆ แต่ละศูนย์ จะมีการวิจัยภาครัฐและเอกชนที่จะต้องท� ำงานในการแก้ไขปัญหาร่วมกัน จึงเป็นศูนย์เบ็ดเสร็จที่มีวิธีการ แก้ไขอยู่พร้อมมูล ทรงหวังว่าถ้าชาวบ้านมาดูแล้วจะน� ำกลับไปท� ำด้วยตนเองได้ ถือว่าเป็นความส� ำเร็จทาง ด้านการพัฒนาอย่างชัดเจน เป็นศูนย์การพัฒนาอันเนื่องมาจากพระราชด� ำริมีทั้งหมด ๖ ศูนย์ อยู่ที่ภาคเหนือ ๑ ศูนย์ ภาคกลาง ๓ ศูนย์ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ๑ ศูนย์ และภาคใต้มี ๑ ศูนย์ เป็นศูนย์ที่เปิดให้ทุกคน สามารถมาดูว่าท� ำอะไรกัน คล้าย ๆ พิพิธภัณฑ์ธรรมชาติที่มีชีวิต ศูนย์ศึกษาการพัฒนาอันเนื่องมาจาก พระราชด� ำริทั้ง ๖ ศูนย์ ได้แก่ ๑. ภาคเหนือ : ศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยฮ่องไคร้ อันเนื่องมาจากพระราชด� ำริ ที่นี่เมื่อเสด็จพระราชด� ำเนินผ่านโดยเครื่องบิน ได้ทอดพระเนตรการท� ำไร่เลื่อนลอยของ ชาวเขาเผ่าต่าง ๆ มีพระราชด� ำริเกี่ยวกับการปลูกป่าอย่างต่อเนื่องความว่า “การปลูกป่าทดแทนจะต้องรีบ ปลูกต้นไม้คุมร่องน�้ ำเสียก่อน เพื่อให้ความชุ่มชื้นแผ่ขยายออกไป ท� ำให้มีปริมาณน�้ ำในดินเพิ่มขึ้น” สันทัด โรจนสุนทร