สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

ดินโลก สันทัด โรจนสุนทร ราชบัณฑิต ส� ำนักวิทยาศาสตร์ ราชบัณฑิตยสภา บทคัดย่อ การประชุมดินโลกมีที่ประเทศไทยเมื่อ พ.ศ. ๒๕๔๕ (ค.ศ. ๒๐๐๒) ในการประชุมครั้งนั้น มีนิทรรศการที่ส� ำคัญเพื่อแสดงว่าพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๙ ทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจ เกี่ยวกับเรื่องดินตั้งแต่เหนือจดใต้ ท� ำให้คณะกรรมการสหภาพวิทยาศาสตร์ทางดินนานาชาติมีความเห็นว่า วันที่ ๕ ธันวาคม ซึ่งเป็นวันคล้ายวันพระราชสมภพสมควรเป็นวันดินโลก ๔ ปีต่อมาหลังจากนั้นมีการ ประชุมดินโลกที่ฟิลาเดลเฟีย สหรัฐอเมริกา แต่ไม่มีอะไรเกิดขึ้น ต่อจากนั้น อีก ๔ ปีมีการประชุมที่ กรุงบริสเบน ประเทศออสเตรเลีย ศาสตราจารย์ ดร.สันทัด โรจนสุนทร ก่อนนั้นเป็นนายกสมาคมดิน และปุ๋ยแห่งประเทศไทย จึงขอให้ ศาสตราจารย์ ดร.เอิบ เขียวรื่นรมณ์ ท� ำเรื่องเข้าประชุมดินโลก เพื่อพิจารณาและขอให้วันที่ ๕ ธันวาคมซึ่งเป็นวันคล้ายวันพระราชสมภพเป็น วันดินโลก ปรากฏว่า การประชุมดินโลกครั้งนั้นได้มีมติให้ถวายพระราชสมัญญาว่า “นักวิทยาศาสตร์ดินเพื่อมนุษยธรรม” (Humanitarian Soil Scientist) เป็นพระองค์แรกและพระองค์เดียวอีกด้วย เมื่อมีเรื่องและรางวัลที่ต้องทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวายจึงขอเข้าเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาท ๘ เดือนหลังจากนั้น จึงได้เข้าเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาท เมื่อวันที่ ๑๖ เมษายน พ.ศ. ๒๕๕๕ (ค.ศ. ๒๐๑๒) ทางสหประชาชาติได้น� ำเรื่องเข้าที่ประชุมใหญ่ครั้งที่ ๖๘ และประกาศให้เป็นวันดินโลกเมื่อวันที่ ๒๐ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๖ (ค.ศ. ๒๐๑๓) ขอยกตัวอย่าง ๒ โครงการซึ่งเป็นหนึ่งในโลกทั้ง ๒ โครงการคือ โครงการแกล้ง ดินและโครงการปลูกพืชทดแทนฝิ่นทางภาคเหนือ โครงการแกล้งดินนั้นเหมือนล้อดินเล่นโดยให้ดินเปรี้ยว ที่สุดจนปลูกพืชไม่ขึ้นแล้วจึงหาวิธีท� ำให้หายเปรี้ยว โดยวิธีการวิศวกรรมย้อนรอย อีกประการหนึ่ง ได้ทรงทราบว่าชั้นไพไรต์ที่ใต้ดินเป็นตัวให้กรดก� ำมะถันท� ำให้ดินเปรี้ยวจัดแต่ถ้าท� ำให้อยู่ในสภาพรีดิวส์ จะไม่เกิดกรดก� ำมะถัน ท� ำให้ไม่เปรี้ยวจัด ทาง ดร.พิสุทธิ์ วิจารณ์สรณ์ ได้เป็นผู้รายงานวิธีการนี้ ในการ ประชุมดินโลกเมื่อ ค.ศ. ๒๐๐๒ ส่วนอาหารจากดินนั้นถูกวางตัวไว้อย่างเหมาะกับสถานการณ์เพราะถ้าดิน ไม่ดีอาหารจะไม่ดีไปด้วย ดังนั้นเมื่อพูดถึงเรื่องอาหาร พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๙ ทรงห่วง ว่าอาหารจะไม่พอกับประชากรโลกซึ่งเพิ่มขึ้นทุกวัน การช่วยเหลือเกษตรกรจึงเป็นการช่วยเรื่องอาหาร ของโลกด้วย การช่วยเหลือเกษตรกรนั้นพระองค์ทรงตระหนักว่าจะต้องง่ายและชาวบ้านท� ำได้ ส� ำหรับแหล่ง น�้ ำนั้นพระองค์ได้พระราชทานความช่วยเหลือ รวมทั้งฝนหลวงด้วย ส� ำหรับเรื่องพืชทดแทนฝิ่นในภาคเหนือ นั้น เราต้องแก้ภูมิสังคมที่ส� ำคัญเกี่ยวกับการท� ำไร่เลื่อนลอยโดยชาวเขา ศูนย์พัฒนาของโครงการหลวง วารสารราชบัณฑิตยสภา ปีที่ ๔๑ ฉบับที่ ๓ ก.ค.-ก.ย. ๒๕๕๙