สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

วารสารราชบัณฑิตยสภา ปีที่ ๔๑ ฉบับที่ ๓ ก.ค.-ก.ย. ๒๕๕๙ 5 โยคีตามค� ำกลอน ตอนที่ ๙, ๑๐, ๑๒ หน้า ๑๓๗, ๑๕๑, ๑๕๗, ๑๗๙ โดยยังมีกล่าวเป็นเค้าของสถานที่ เดียวกันนี้เป็นหลักฐานต่อมาอยู่อีกใน “ นิราศเมืองเพชร ” ตามล� ำดับ ว่า “ แต่โยคีมีมนต์อยู่ตนหนึ่ง อายุถึงพันเศษถือเพศไสย อยู่เกาะแก้วพิสดารส� ำราญใจ กินลูกไม้เผือกมันเป็นพรรณผลา ” “ นางเงือกน�้ ำบอกส� ำคัญว่านั่นแล้ว คือเกาะแก้วพิสดารเป็นชานเขา ” “ ฝ่ายโยคีที่อยู่บนภูเขา กับคนเหล่าเหลือตายหลายภาษา ” “ พระอภัยสุริย์วงศ์องค์โอรส อยู่บรรพตพิสดารนานหนักหนา ” “ อันเกาะแก้วพิสดารสถานนี้ โภชนาสาลีก็มีถม แต่คราวหลังครั้งสมุทรโคดม มาสร้างสมสิกขาสมาทาน เธอท� ำไร่ไว้ที่ริมภูเขาหลวง ครั้นแตกรวงออกมาเล่าเป็นข้าวสาร ” “ ถึงต้นตาลบ้านคุณหม่อมบุนนาก เมื่อยามยากจนมาได้อาศัย มารดาเจ้าคราวพระวังหลังครรไล มาท� ำไร่ท� ำนาท่านการุญ ” ที่ส� ำคัญอีกก็คือฉากของเขารุ้งและเขาสิงคุตร์ ซึ่ง ๒ ค� ำนี้คงจะพาดพิงให้ประวัติของถ�้ ำและ ที่เกี่ยวกับพระเจ้าเสือโดยสุนทรภู่น่าจะแต่งขึ้นจากวัดเขาบันไดอิฐ ที่พระองค์เคยเสด็จ และตัวเองใช้เป็นที่ พ� ำนักขณะเป็นพระ ทุกครั้งที่เดินทางมาเพชรบุรี เช่น ที่กล่าวไว้ในตอนที่ ๑๒ หน้า ๑๘๔ ว่า “ เห็นเหวห้วย กรวยโกรกชะโงกมอง ดูโปร่งปล่องเปลี่ยวปลาบวาบวิญญาณ์ ” ส่วนในตอนที่ ๒๒ หน้า ๓๔๒ ก็แต่งไว้ว่า “ อันเขารุ้งกรุงผลึกน้องนึกไว้ เห็นจะไม่ขาดคนริมหนทาง ” และตอนที่ ๖๔ หน้า ๑๒๗๘ ก็มีอยู่ว่า “ เป็นสิ้นความสามพระองค์อยู่ทรงพรต ที่บรรพตสิงคุตร์ดุจนิมนต์ ” ยังเป็นไปได้ ที่บริเวณดังกล่าวบนเขา ลูกนี้ สุนทรภู่ยังใช้เป็นฉากเกาะพนม (เกาะที่เป็นภูเขาเช่นเดียวกับเกาะแก้วพิสดาร) ของชีเปลือยที่มีการ พูดถึงสิ่งก่อสร้างเป็นกุฏิ ตามค� ำกลอน “ คนมาขอก่อกุฏิ์ให้หยุดยั้ง นับถือทั้งธรณีเรียกชีเปลือย ” และ “ ถึงปากปล่องช่องเหวเป็นเปลวโปร่ง ” ของตอนที่ ๒๔ หน้า ๓๘๑, ๓๘๔ ที่ชีเปลือยผลักสุดสาครตกเหว อนึ่ง การมองจากเขาบันไดอิฐไปยังเขาหลวงขณะหมอกลงคลุมตีนเขา สุนทรภู่คงจะได้ความคิดและ จินตนาการให้เป็นเกาะแก้วพิสดาร แต่จริงแล้วเป็นเขาตามค� ำกลอนดังกล่าว และเพราะความคุ้นเคยกับ วัดเขาบันไดอิฐที่มีป่าไผ่อยู่รอบ สุนทรภู่จึงน� ำไปกล่าวไว้ใน “ ร� ำพันพิลาป ” อย่างขาดไม่ได้ว่า “ จะพาไปให้สร้างทางกุศล ขึ้นสิงหลเห็นจะได้ไปสวรรค์ ไหว้เจดีย์ที่ท� ำเลเวฬุวัน พระรากขวัญหอันเป็นยิ่งเขาสิงคุตร์ ” ทศพร วงศ์รัตน์