2723_3912

7 ปีที่ ๒๓ ฉบับที่ ๒๖๗ เดือนสิงหาคม ๒๕๕๖ ทำไมเสียง โด จึงเป็นโน้ตตัว C ตามหลักดนตรีสากล เสียงดนตรีสากลแบ่งเป็น ๑๒ เสียง แต่โดยทั่วไปเข้าใจว่าแบ่งเป็น ๗ เสียง คือ โด เร มี ฟา ซอล ลา ที ใน ๑ ช่วงคู่แปด คือบันไดเสียงเมเจอร์ ซึ่งทางดนตรีสากลไม่เพียงแต่มีการใช้บันไดเสียงเมเจอร์ (๗ เสียง) เท่านั้น แต่ยังมีการใช้บันไดเสียงอื่น ๆ ได้แก่ บันไดเสียง ไมเนอร์ (๗ เสียง) บันไดเสียงโฮลโทน (๖ เสียง) บันไดเสียงโครมาติก (๑๒ เสียง) และบันไดเสียงเพนทาทอนิก (๕ เสียง) โดยทั่วไปโน้ตดนตรีสากลมีชื่อเรียกโดยใช้แทนด้วยอักษร A B C D E F G แต่ในการขับร้องโน้ตเหล่านี้ส่วนใหญ่ออกเสียงเป็น โด เร มี ฟา ซอล ลา ที ซึ่งในการขับร้องหรืออ่านโน้ตมีระบบที่นิยมใช้อยู่ ๒ ระบบ คือ ๑. ระบบโดเคลื่อนที่ (movable do) คือ ระบบการอ่านโน้ตที่เสียงโดจะเปลี่ยนไปตามบันไดเสียง เช่น ถ้าขับร้องเพลงที่อยู่ในบันไดเสียง B Major ต้องร้องโน้ตตัว B เป็น โด ดังนั้นในบันไดเสียง B Major โน้ตตัว C ซึ่งเป็นโน้ตตัวถัดจาก B ไป ๑ ขั้น จึงต้องร้องเป็นเสียงเร ระบบนี้นิยมใช้ ในเครือจักรภพอังกฤษ เยอรมนี และบางพื้นที่ในสหรัฐอเมริกา ๒. ระบบโดคงที่ (fixed do) คือ ระบบการอ่านโน้ตซึ่งไม่ว่าจะอยู่ในบันไดเสียงใด โน้ตตัว C ต้องร้องเป็นเสียงโดเสมอ ระบบนี้นิยมใช้ในประเทศ ฝรั่งเศส สเปน อิตาลี โปรตุเกส โรมาเนีย รัสเซีย จีน อเมริกาใต้ ญี่ปุ่น และบางพื้นที่ในอเมริกาเหนือ มีผู้ถามว่า ทำไมต้องเป็นบันไดเสียง C โดยทั่วไปผู้ฝึกอ่านโน้ตมักพบโน้ตในบันไดเสียง C บ่อยกว่าโน้ตในบันไดเสียง A เนื่องจากบันไดเสียง C ไม่มีเครื่องหมาย ชาร์ป (#) หรือ แฟล็ต ( ) ซึ่งถือว่าเป็นบันไดเสียงที่อยู่ตรงกลาง ผู้สอนดนตรีจึงมักเริ่มสอนให้อ่านโน้ตด้วยบันไดเสียง C Major ซึ่งอ่านง่ายที่สุด อีกประการหนึ่ง ในต้นคริสต์ศตวรรษที่ ๑๑ กุยโด ดาเรซโซ (Guido d’Arezzo) ซึ่งเป็นนักบวชและนักทฤษฎีดนตรีชาวอิตาลี ได้คิด ระบบอ่านโน้ต Solfeggio หรือ Solfa ช่วงเวลาดังกล่าวนิยมใช้กุญแจโด (C Clef) และกุญแจฟา (F Clef) ส่วนกุญแจซอล (G Clef) เริ่มใช้บ้างราว คริสต์ศตวรรษที่ ๑๓ กุญแจโดมีความพิเศษ คือ เมื่อตรงกลางของกุญแจโดไปทับที่เส้นใดของบรรทัดห้าเส้น โน้ตทุกตัวที่อยู่บนเส้นนั้นต้องเป็นโน้ต C กลาง และตั้งชื่อกุญแจตามแนวเสียงในการขับร้องประสานเสียง ดังภาพตัวอย่าง กุญแจโด : กุญแจโซปราโน กุญแจเมซโซโซปราโน กุญแจอัลโต กุญแจเทเนอร์ กุญแจบาริโทน หลายคนเข้าใจว่า กุญแจโด (C Clef) ใช้ในกุญแจอัลโตและกุญแจเทนเนอร์เท่านั้น แต่ความจริงแล้ว ในสมัยก่อน จะใช้ C Clef เกือบทุกแนว เสียงในเพลงขับร้องประสานเสียง ดังนั้น การคิดพัฒนาระบบการอ่านโน้ตจึงเริ่มที่โน้ตตัว C รศ.จารุณี หงส์จารุ กรรมการจัดทำพจนานุกรมศัพท์ดนตรีสากล