2697_7770

7 ปีที่ ๒๑ ฉบับที่ ๒๔๑ เดือนมิถุนายน ๒๕๕๔ ผู้สนใจบทความดังกล่าวขออนุญาตค้นคว้าได้ที่ศูนย์ข้อมูลข่าวสารราชบัณฑิตยสถาน ห้องสมุดราชบัณฑิตยสถาน โทรสารหมายเลข ๐ ๒๓๕๖ ๐๔๙๒ หรือทางเว็บไซต์ www.royin.go.th ตามพระราชบัญญัติข้อมูลข่าวสารของราชการ พ.ศ. ๒๕๔๐ ภาษาไทย เอกลักษณ์ที่ร่วมไทยให้เป็นชาติ ๒๙ กรกฎาคม วันภาษาไทยแห่งชาติ ราชบัณฑิตยสถานเชิญชาวไทย ร่วมรู้จักภาษาไทย ช่วยกันส่งเสริมและรักษาไว้ให้ยั่งยืน แสวงหาสัจธรรมพระองค์ได้หลงทางไปกลางป่าและได้พบกับกระต่าย ซึ่งถวายตัวเป็นอาหารแก่พระองค์โดยกระโดดเข้ากองไฟ แต่ พระพุทธเจ้าได้แสดงบุญญาภินิหารช่วยชีวิตกระต่ายขึ้นจากไฟและนำ กระต่ายไปไว้บนดวงจันทร์ ชาดกเรื่องหนึ่งเล่าว่า ครั้งหนึ่งพระพุทธ- เจ้าเสวยพระชาติเป็นกระต่ายและทรงสละตัวเองเป็นอาหารแก่ พระอินทร์ พระอินทร์จึงได้วาดรูปกระต่ายลงบนดวงจันทร์เพื่อเป็นที่ ระลึกชั่วนิรันดร์ นอกจากนี้ยังมีตำนานจีนเล่าว่าภาพที่ปรากฏบนดวง จันทร์คือกระต่ายซึ่งเป็นสัตว์เลี้ยงของฉางเอ๋อร์ ส่วนเกาหลีเชื่อว่า กระต่ายซึ่งเป็นผู้รับใช้เซียนหรือผู้วิเศษกำลังตำข้าวในครก ในหมู่ชนเผ่าฮอตเทนทอตทางตอนใต้ของทวีปแอฟริกา ตำนาน กระต่ายในดวงจันทร์ช่วยอธิบายโรคปากแหว่ง ตำนานของพวก แอสเต็กในเม็กซิโกเล่าว่าเทพเจ้า Quetzalcoatl ที่ลงมาใช้ชีวิตอย่าง มนุษย์บนโลก เผอิญมีกระต่ายซึ่งกินหญ้าอยู่แถวนั้นเสนอตัวเป็นอาหาร เพื่อช่วยชีวิตเทพเจ้า พระองค์ประทับใจในความเมตตาของกระต่าย มากจึงยกตัวกระต่ายขึ้นไปบนดวงจันทร์และนำกลับมายังโลก ในสมัยเอลิซาเบทในประเทศอังกฤษเชื่อกันว่ารูปรอยในดวง จันทร์เป็นรูปแม่มดกำลังแบกไม้ฟืนไว้บนหลัง หรือรูปชายชราถือโคม ไฟ ในตำนานของชาวเมารีในนิวซีแลนด์ รูปในดวงจันทร์คือหญิงสาว ชื่อโรนา (Rona) สำหรับที่มาของความเชื่อเกี่ยวกับชายในดวงจันทร์นั้น ทางยุโรป เชื่อว่าชายผู้นี้ถูกขับไปอยู่บนดวงจันทร์เพราะทำความผิดบางประการ ซึ่งถูกพระเจ้าลงโทษให้ต้องร่อนเร่โคจรรอบโลกตลอดไปเนื่องจากเขาได้ ฆ่าเอเบิล (Abel) ผู้เป็นน้องชาย ในเทพปกรณัมของแทบทุกชาติจะมีเรื่องเทพแห่งดวงจันทร์ หน้าที่และประเพณีนิยมที่เกี่ยวข้องกับเทพเหล่านี้แตกต่างกันไป ส่วนมากจะมีความเกี่ยวข้องหรือเป็นศัตรูกับเทพแห่งดวงอาทิตย์ เทพแห่งดวงจันทร์มีทั้งชายและหญิงและมักนับว่าเป็นเพศตรงข้ามกับ เทพแห่งดวงอาทิตย์ นอกจากนี้ยังมีตำนานอีกมากมายที่กล่าวถึงเทพ แห่งดวงจันทร์ ชนเผ่าอินูอิต (Inuit) ในอลาสกาและกรีนแลนด์เชื่อว่า แอนนิง- แกน (Anningan) ซึ่งเป็นเทพแห่งดวงจันทร์ข่มขืนน้องสาวของตัว เองซึ่งเป็นเทพีแห่งดวงอาทิตย์ เขาพยายามไล่ล่าเธอเพื่อให้ได้ตัวมา เป็นของตน นี่คือเหตุผลที่เขาติดตามเธอไปในท้องฟ้าทุกวัน ส่วน ตำนานจากแอฟริกาเล่าว่ามาวู (Mawu) เป็นเทพแห่งดวงจันทร์และ มีความสัมพันธ์ชั่วนิรันดร์กับลิซ่า (Liza) เทพีแห่งดวงอาทิตย์ การ เกิดจันทรุปราคาและสุริยุปราคามีที่มาจากช่วงเวลาที่เทพเจ้าทั้งสอง กำลังมีความสัมพันธ์กัน ในตำนานฮินดูก็กล่าวถึงพระจันทร์ในการ กวนเกษียรสมุทร ครั้งหนึ่งผู้คนเคยเชื่อว่าแสงจันทร์มีอิทธิพลต่อพฤติกรรมของ มนุษย์ มีคติชาวบ้านที่ว่าสัตว์ประหลาดหรืออำนาจลี้ลับต่าง ๆ จะมีพลัง มากที่สุดเวลาพระจันทร์เต็มดวงเช่นเรื่องของมนุษย์หมาป่า (werewolf) แสงจันทร์ยังมีอำนาจทำให้คนมีอาการแปลก ๆ ที่เรียกว่า moonstruck ความบ้าอันเกิดจากการจ้องมองดวงจันทร์เรียกว่า lunacy ยังมีคติชาวบ้านหรือความเชื่อถือโชคลางเกี่ยวกับดวงจันทร์ใน ระยะต่าง ๆ อีกมาก เช่น การทำนายลมฟ้าอากาศ ถ้ามีดาวดวงใหญ่ หรือดาวเคราะห์มาใกล้ดวงจันทร์ อากาศจะแปรปรวนรุนแรง หมอก และดวงจันทร์ที่มีขนาดเล็กจะนำลมตะวันออกมา ถ้าดวงจันทร์ส่อง สว่างที่สุดน้ำจะขึ้นสูงสุด รัศมีรอบดวงจันทร์หลายวงหมายถึงพายุ ร้ายหลายลูกกำลังจะมา เทศกาลไหว้พระจันทร์ของจีนทำกันในวันที่ ๑๕ เดือน ๘ ของทุกปี ตามปฏิทินจันทรคติ ซึ่งเดือน ๘ เป็นเดือนที่อยู่กลางฤดูใบไม้ร่วง และ วันที่ ๑๕ ก็เป็นวันที่อยู่กลางเดือนพอดี เทศกาลนี้เรียกว่า “จงชิว” จะเห็นได้ว่ามนุษย์เรามีความสนใจเรื่องของดวงจันทร์มาช้านาน ทั้งในแง่ของวิทยาศาสตร์ดาราศาสตร์ โหราศาสตร์ เทพปกรณัม วรรณคดี ดนตรี จิตวิทยา รวมทั้งคติชาวบ้านและเรื่องราวต่าง ๆ ที่ เกี่ยวข้องกับชีวิตประจำวัน ทำให้ดวงจันทร์เกือบจะเป็นส่วนหนึ่งของ ชีวิตมนุษย์ไปแล้ว จึงสมควรที่เราจะทำความเข้าใจและหาความรู้ เกี่ยวกับดวงจันทร์ให้มากขึ้น