รวมเล่ม

.................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. วารสารราชบัณฑิตยสถาน ปีที่ ๓๙ ฉบับที่ ๑ ม.ค.-มี.ค. ๒๕๕๗ 296 มนุษย์บนเส้นทางสู่เสรีภาพของซาทร์ อย่างหนึ่งที่ช่วยเราในการตัดสินใจกระทำ �การต่าง ๆ ในอนาคต แต่กระนั้นมิได้หมายความว่าเราจะ ใช้อดีตมาเป็นเครื่องผูกมัดการตัดสินใจของเราในเรื่องต่าง ๆ เราสามารถแยกตัวเองออกจากอดีตได้ และเราสามารถหยุดการมีอยู่ของมันได้ ความมีอยู่เป็นอยู่ของตัวเราจึงเป็นตัวตนที่มีอยู่ในช่วงระยะ เวลาหนึ่งเท่านั้น ในทุก ๆ วันเราจึงสามารถตัดสินใจใหม่ได้เสมอ และชีวิตของเรามิใช่สิ่งที่ถูกกำ �หนด มาโดยการกระทำ �ในอดีต ๓. สิ่งแวดล้อมของฉัน (My Environment) สิ่งแวดล้อมในที่นี้หมายถึงสิ่งที่อยู่รอบตัวเราอันเป็นข้อเท็จจริงที่มนุษย์ต้องเผชิญแต่มิใช่ สิ่งที่จะมาจำ �กัดเสรีภาพ ถึงแม้ว่าสิ่งแวดล้อมบางอย่างเป็นอุปสรรคต่อการดำ �เนินชีวิตของเรา แต่ เราสามารถใช้ปัญญาเลือกที่จะกระทำ �และสามารถพิจารณาอย่างรอบคอบเพื่อให้เกิดการกระทำ � ที่เหมาะสมระหว่างตนเองกับสิ่งแวดล้อม สมมติว่าเราขี่จักรยานด้วยอัตราความเร็วสูงสุดแต่ขณะ ที่ขี่ไปเกิดยางแตก อากาศร้อน และมีลมพัดผ่านตลอดเวลา สภาพการณ์ที่เกิดขึ้นนี้เรียกว่า “สิ่งแวดล้อม” ซึ่งซาทร์ไม่ถือว่าเป็นอุปสรรคที่จะทำ �ให้เราหยุดการตัดสินใจ แต่กลับเป็นโอกาสที่ ดีที่จะเปิดทางให้เราเลือกได้อย่างอิสระว่า จะไปต่อด้วยรถไฟ หรือเดินไป หรือจะปะยางรถ ดังนั้นสิ่ง แวดล้อมจึงไม่ใช่สาเหตุที่ทำ �ให้ยางแตก แต่สิ่งแวดล้อมทำ �ให้สำ �นึกของเรามีอิสระในการเลือก ถ้าเรา ไม่มีอุปสรรค ไม่มีสถานการณ์ เราจะไม่ทราบเลยว่าเสรีภาพเป็นอย่างไร เสรีภาพจึงเป็นตัวเปิดเผย ให้เราเห็นสถานการณ์ และสถานการณ์มิใช่ตัวจำ �กัดเสรีภาพตามที่เข้าใจกันมา ตัวเรานี้เองที่เป็นตัว ตัดสินใจว่าจะเลือกอะไร ๔. เพื่อนของฉัน (My Neighbor) เพื่อนมีอิทธิพลต่อการกระทำ �ของเรา แต่ในขณะเดียวกันตัวเรามีเสรีภาพที่จะเลือกคบเพื่อน คนไหนก็ได้ สมมติว่า นาย ก. กับนาย ข. เป็นเพื่อนที่รักกันมาก นาย ข. เป็นคนนิสัยไม่ดี แต่นาย ก. ยังคงรักนาย ข. และชอบที่จะไปไหนมาไหนด้วยกันเสมอ จนกระทั่งนาย ข. ทำ �ผิดกฎหมายถูก ตำ �รวจจับ นาย ก. จึงถูกจับไปด้วย ซาทร์คิดว่าการกระทำ �ของคนหนึ่งย่อมมีผลกระทบต่ออีกคนหนึ่ง ดังนั้นการเลือกจึงมีความสำ �คัญ และมนุษย์ต้องรับผิดชอบผลของการเลือกนั้น อีกทั้งจะต้องคิดถึงสิ่ง ที่จะทำ �ให้ผู้อื่นมีเสรีภาพด้วย และไม่ควรกระทำ �ต่อผู้อื่นเสมือนว่าเขาเป็นวัตถุ ในกรณีนี้นาย ก. มี เสรีภาพที่จะยอมรับหรือปฏิเสธในการเป็นเพื่อนกับนาย ข. เพราะเขารู้อยู่แล้วว่านาย ข. เป็นคนไม่ดี นาย ข. จึงมีส่วนในการตัดสินใจของนาย ก. และนาย ก. มีเสรีภาพที่จะเลือกนาย ข. เป็นเพื่อน ทั้ง สองต่างมีเสรีภาพที่จะยอมรับหรือปฏิเสธความเป็นเพื่อนกัน แต่เมื่อเลือกที่จะเป็นเพื่อนกันแล้วต้อง ยอมรับผลที่ตามมาจากการเป็นเพื่อน