รวมเล่ม

.................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. วารสารราชบัณฑิตยสถาน ปีที่ ๓๙ ฉบับที่ ๑ ม.ค.-มี.ค. ๒๕๕๗ 276 จิตวิทยาครอบครัว ในการศึกษาครอบครัว การแบ่งวัฏจักรของครอบครัวออกเป็นช่วงเวลานั้นแตกต่างกัน ตามลักษณะของผู้ศึกษา บางกลุ่มแบ่งวัฏจักรออกเป็น ๓ ขั้น คือ ครอบครัวเริ่มต้น ขยาย และหดตัว บางกลุ่มแบ่งออกเป็น ๗ ขั้น คือ เริ่มครอบครัว มีลูกวัยทารก วัยก่อนเข้าเรียน ปีที่ลูกอยู่ในโรงเรียน ประถม วัยรุ่นตอนต้น วัยรุ่นตอนปลาย ผู้ใหญ่ในวัยหนุ่มสาว และปีหลัง ๆ ของชีวิตสมรส ส่วน ฟิลลิส เจ. ไมเคิลจอห์น (Phyllis J. Meiklejohn) แบ่งวัฏจักรของครอบครัวออกเป็น ๙ ขั้นตอน ตาม ลักษณะของการพัฒนาครอบครัวแต่ละขั้น ซึ่งจะแตกต่างกันออกไปดังต่อไปนี้ ๑. ระยะเริ่มการสมรส เมื่อเลือกคู่ครองได้ ระยะนี้สิ่งสำ �คัญคือการปรับตัวระหว่างบุคคล บุคคลที่มีความแตกต่างระหว่างบุคคลและปรับตัวเข้าสู่การเป็นสมาชิกของครอบครัว ๒ ฝ่าย ๒. ระยะแรกตั้งครรภ์ เป็นระยะที่ฝ่ายหญิงมีการพัฒนาการเปลี่ยนแปลงทางร่างกาย เพื่อเตรียมการเป็นแม่จะต้องการการสนับสนุนทางอารมณ์มาก ๓. ระยะเริ่มเป็นพ่อแม่ เป็นระยะที่ต้องปรับตัวกันทั้ง ๒ ฝ่ายเพื่อเตรียมตัวเป็นพ่อและแม่ ๔. ระยะปีที่ว้าวุ่น เป็นระยะเวลาที่แม่ต้องให้เวลาแก่ลูกเต็มที่ พ่อก็ต้องเรียนรู้บทบาทของ พ่อและต้องทำ �งานนอกบ้านทั้ง ๒ คน การหาบุคคลที่ต้องเลี้ยงลูกจึงเป็นสิ่งที่ยากที่สุด ๕. ระยะบุตรเริ่มเข้าโรงเรียน ในสมัยปัจจุบันการหาโรงเรียนที่ดีเป็นเรื่องยุ่งยาก และยากยิ่ง กว่าคือการให้เด็กไปโรงเรียน การสอนการบ้าน การให้เวลาดูแลเรื่องการเรียนของลูก ๖. ระยะบุตรเข้าวัยรุ่น เป็นระยะเวลาที่พ่อแม่ต้องปรับตัวให้เข้าใจวัยรุ่น เรียนรู้การลด ช่องว่างระหว่างวัย ๗. ระยะบุตรแยกครอบครัว ในระยะเวลานี้พ่อแม่ต้องปรับตัวยอมรับการเลือกคู่ครอง ของลูก การแยกครัวเรือนของลูก ยอมรับสมาชิกใหม่ของครอบครัว ๘. ระยะบ้านว่างเปล่า เป็นระยะที่คน ๒ คนต้องปรับตัวเข้าหากันอีกครั้งหนึ่ง ทำ �กิจกรรม ร่วมกันขณะที่สมาชิกรุ่นใหม่แยกไปสร้างครอบครัวใหม่ ๙. ระยะปัจฉิมวัย เป็นระยะที่สามีภรรยาต้องปรับตนเอง ใช้ชีวิตอยู่ร่วมกัน ทำ �กิจกรรม ร่วมกัน เมื่อพิจารณาดูแล้วจะเห็นว่าเป็นการแบ่งที่เหมาะสม เพราะโครงสร้างของครอบครัวแต่ละ ขั้นตอนจะต่างกันออกไป ทั้งการเปลี่ยนแปลงโดยทั่วไป หรือความสัมพันธ์ของสมาชิก ตลอดจน ลักษณะความเจริญเติบโตของสมาชิกในครอบครัว และความเป็นอยู่ในครอบครัวของแต่ละขั้นของ วัฏจักรก็ไม่เหมือนกัน