รวมเล่ม

.................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. วารสารราชบัณฑิตยสถาน ปีที่ ๓๙ ฉบับที่ ๑ ม.ค.-มี.ค. ๒๕๕๗ 272 จิตวิทยาครอบครัว จิตวิทยา คือ ศาสตร์ที่ศึกษาพฤติกรรมของมนุษย์ ฉะนั้น จิตวิทยาครอบครัว คือ ศาสตร์ที่ นำ �ความรู้เกี่ยวกับพฤติกรรมมนุษย์มาประยุกต์ในการอยู่ร่วมกันในครอบครัว ความหมาย ครอบครัว ตามพจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔ หมายถึง สถาบันพื้นฐาน ของสังคมที่ประกอบด้วยสามีภรรยาและหมายความรวมถึงลูกด้วย นอกจากนี้ นักสังคมวิทยา นักจิตวิทยา ต่างก็ให้ความหมายของครอบครัวในลักษณะที่แตกต่างกัน ในความหมายทางสังคม วิทยา ครอบครัวคือรูปแบบของการที่บุคคล ๒ คน หรือกลุ่มบุคคล สร้างรูปแบบ (pattern) หรือ โครงสร้าง (structure) ของการอยู่ร่วมกัน ในความหมายของนักจิตวิทยา ครอบครัวคือ สถาบัน ทางสังคมแห่งแรกที่มนุษย์สร้างขึ้นจากความสัมพันธ์ที่มีต่อกัน เพื่อเป็นตัวแทนของสถาบันสังคม ภายนอกที่จะปลูกฝังความเชื่อ ค่านิยม และเจตคติ แก่สมาชิกรุ่นใหม่ของสังคมที่มีชีวิตอุบัติขึ้นใน ครอบครัว ครอบครัวมีวิวัฒนาการตามยุคและสมัย เริ่มจากการที่ครอบครัวพัฒนาจากคน ๒ คน มีความ สัมพันธ์อยู่ร่วมชายคาเดียวกัน มีความรับผิดชอบร่วมกัน พัฒนาเป็นครอบครัวขยาย (extended family) และแตกแขนงแยกออกเป็นครอบครัวเดี่ยว (nuclear family) ใหม่ นอกจากครอบครัว มีประวัติศาสตร์ที่ยาวนานแล้ว ครอบครัวยังมีวิวัฒนาการที่กว้างไกลและไม่หยุดยั้งการพัฒนาใน รูปแบบต่าง ๆ กัน จากครอบครัวเดี่ยว อาจพัฒนาเป็นครอบครัวขยาย เป็นครอบครัวกลุ่มร่วมมือ (cooperative living pattern) ในลักษณะของคิบบุทช์ (Kibbutz) ไปจนถึงครอบครัวการสมรสหมู่ (group marriage) ซึ่งการพัฒนารูปแบบของครอบครัวนี้ก็เพื่อแสวงหารูปแบบครอบครัวที่อบอุ่น และผูกพันกันมากที่สุดเพื่อให้เกิดผลดีแก่สมาชิกใหม่ของครอบครัวนั่นเอง ประวัติความเป็นมา สถาบันครอบครัวนั้นมีวิวัฒนาการมาเป็นระยะเวลาอันยาวนาน แต่การศึกษาสถาบัน ครอบครัวเริ่มขึ้นเมื่อ ชาลส์ ดาร์วิน (Charles Darwin) ได้พัฒนาทฤษฎีวิวัฒนาการ (theory of evolution) จากการศึกษาประวัติของครอบครัว พบว่าแม้ครอบครัวจะมีวิวัฒนาการในรูปแบบ ต่าง ๆ แต่ความแตกต่างของลักษณะครอบครัวนั้นมีไม่มากนัก ความแตกต่างดังกล่าวมักจะอยู่ในรูป ลักษณะของการจัดรูปแบบต่าง ๆ มากกว่า และรูปแบบของครอบครัวนั้นแม้ในวัฒนธรรมเดียวกันก็ ยังมีความหลากหลายของการพัฒนา (Queen, 1969)