รวมเล่ม

.................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. วารสารราชบัณฑิตยสถาน ปีที่ ๓๙ ฉบับที่ ๑ ม.ค.-มี.ค. ๒๕๕๗ 250 ความเหลื่อมล้ำ �และผลกระทบทางสังคม บทสรุป : จะลดความเหลื่อมล้ำ �ในสังคมได้อย่างไร ที่กล่าวมาทั้งหมดสามารถสรุปได้สั้น ๆ ว่า ความเหลื่อมล้ำ �คือสาเหตุสำ �คัญของปัญหาที่ คุกคามความผาสุกของมนุษย์ทุกด้าน เพราะฉะนั้นต้องลดความเหลื่อมล้ำ �ลงให้มีอยู่น้อยที่สุด ประเด็น คือ แล้วเราจะลดความเหลื่อมล้ำ �ในสังคมได้อย่างไร ปัญหานี้ใหญ่โตเกินกว่าจะตอบโดยละเอียดด้วยบทความสั้น ๆ เพียงเรื่องเดียวนี้ ในตอนต้น ของบทความนี้ผู้เขียนได้ชี้ให้เห็นว่า รากเหง้าที่แท้จริงของความเหลื่อมล้ำ �ซึ่งแสดงออกมาในรูปของการ ที่ประชาชนมีสิทธิและโอกาสในการเข้าถึงทรัพยากรที่สำ �คัญต่อการดำ �รงชีวิตไม่เท่าเทียมกันนั้น อยู่ ที่โครงสร้างต่าง ๆ ในสังคม ทั้งโครงสร้างที่เป็นทางการและไม่เป็นทางการ และที่สำ �คัญกว่าอื่นใดคือ โครงสร้างอำ �นาจที่รวมศูนย์ เพราะอำ �นาจที่รวมศูนย์คือสิ่งที่ค้ำ �จุนระบบที่ไม่ส่งเสริมการกระจายสิทธิ และโอกาสอย่างทั่วถึง ถ้าเช่นนั้น สิ่งสำ �คัญที่จะต้องแก้ไขก็ควรจะเป็นการกระจายอำ �นาจ ข้อนี้ฟังดูใหญ่ หลวงจนอาจทำ �ให้รู้สึกท้อแท้ การแก้ไขในระดับโครงสร้างไม่ใช่สิ่งที่จะทำ �ได้ในเวลาอันสั้น แบบข้ามคืนเหมือนการปฏิวัติ แต่ เป็นงานแบบปฏิรูปมากกว่า เช่น ในเรื่องรายได้ ซึ่งเป็นมิติสำ �คัญมากของความเหลื่อมล้ำ �นั้น รัฐอาจ ต้องเอาจริงเอาจังมากขึ้นในการกระจายรายได้อย่างเป็นธรรม ให้ประชาชนที่อยู่ห่างไกลจากศูนย์กลาง สามารถมีส่วนแบ่งในโอกาสทางรายได้มากขึ้น ในด้านการศึกษาก็ควรกระจายโอกาสและงบประมาณ ลงไปในระดับพื้นฐานให้มากขึ้น เพื่อให้ประชาชนส่วนใหญ่ที่อยู่ในระดับล่างสามารถมีส่วนแบ่งที่เป็น ธรรมมากขึ้น ในด้านแรงงาน ความเหลื่อมล้ำ �อาจลดลงได้ด้วยการประกันสิทธิและโอกาสของคนงาน ทั้งในด้านค่าจ้างที่เหมาะสมและสิทธิประโยชน์ที่พึงได้ ส่วนในด้านสุขภาพ แม้ว่าประเทศไทยจะมีระบบ ที่ทำ �ให้ประชาชนทุกกลุ่มสามารถเข้าถึงบริการได้เกือบทั้งหมด (ประชากรไทยประมาณร้อยละ ๙๗ มี ระบบประกันสุขภาพอย่างใดอย่างหนึ่งที่สามารถได้รับบริการเมื่อเจ็บป่วย) แต่ก็ยังมีความเหลื่อมล้ำ � ระหว่างบริการในระบบที่แตกต่างกันอยู่ไม่น้อย ทั้งหมดนี้ควรได้รับการปฏิรูปเพื่อลดช่องว่างของความ เหลื่อมล้ำ �ในคุณภาพของบริการ สุดท้าย การพัฒนาที่เน้นความเติบทางเศรษฐกิจจนเกินไปก็อาจเป็นการเพิ่มระดับความเหลื่อม ล้ำ �ในสังคมให้สูงขึ้นโดยไม่ตั้งใจ ประสบการณ์ที่ผ่านมาของประเทศไทยและของหลายประเทศในโลกก็ดู เหมือนจะบอกเช่นนั้น ดังนั้น นโยบายการพัฒนาที่ให้ความสำ �คัญแก่ยุทธศาสตร์ที่จะให้ประชาชนทุก กลุ่มมีส่วนแบ่งในความเติบโตมากขึ้น ก็อาจช่วยลดความเหลื่อมล้ำ �ลงได้ ความแตกต่างของมนุษย์นั้นเป็นเรื่องธรรมดา แต่ความเหลื่อมล้ำ �ในด้านสิทธิและโอกาส ที่จะเข้าถึงทรัพยากรสำ �หรับการดำ �รงชีวิตนั้น ส่วนใหญ่แล้วเป็นเรื่องที่โครงสร้างและระบบทำ �ให้ เกิดขึ้น ดังนั้นการปฏิรูปโครงสร้างและปฏิรูประบบสังคมอย่างรอบครอบจึงเป็นสิ่งที่ดีที่สุดที่จะลด ความเหลื่อมล้ำ � .