รวมเล่ม

.................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. วารสารราชบัณฑิตยสถาน ปีที่ ๓๙ ฉบับที่ ๑ ม.ค.-มี.ค. ๒๕๕๗ 215 ภัทรพร สิริกาญจน รับประทานอาหารก็ต้องให้เหมาะสมกับธรรมชาติทางกายและจิตของบุคคล อายุรเวทและพระพุทธ- ศาสนามีทรรศนะเช่นเดียวกันว่า ร่างกายของมนุษย์ประกอบไปด้วยธาตุ ๔ คือ ดิน น้ำ � ลม ไฟ ซึ่ง พระพุทธศาสนาเรียกว่า มหาภูตรูปหรือมหาภูตะ ส่วนอายุรเวทเรียกว่า ปัญจมหาภูตะ โดยเพิ่ม อากาศ (ช่องว่าง) เข้าไปอีก ๑ สิ่งหรือภูตะ การรับประทานอาหารจึงต้องปรับให้เหมาะสมกับภูตะ หรือธาตุของบุคคล เช่น บุคคลผู้มีปัญหาด้านธาตุไฟหรือธาตุน้ำ �ในร่างกายมากเกินไป ควรงดเว้น อาหารที่มีรสเผ็ดและเครื่องดื่มที่ร้อน (สถาบันการแพทย์แผนไทยฯ, ๒๕๓๗ : ๑๐๖-๑๐๗) ส่วน ในคัมภีร์พระไตรปิฎกซึ่งแสดงคำ �สอนทางพระพุทธศาสนา ไม่มีข้อความแนะนำ �เรื่องอาหารที่ เหมาะกับธาตุในชีวิตประจำ �วัน แต่กล่าวถึงอาหารในแง่ที่เป็นยารักษาโรคหรือมีผลดีต่อสุขภาพ ของพระภิกษุ เช่น ตอนหนึ่งในพระไตรปิฎกที่กล่าวถึงประโยชน์ของข้าวต้มที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่ พราหมณ์ผู้ถวายข้าวต้มว่า ทายก (ผู้ให้) ผู้ตั้งใจถวายข้าวต้มแก่ปฏิคาหก (ผู้รับ) ผู้ สำ �รวมแล้ว ผู้ฉันอาหารที่ผู้อื่นถวายตามกาลสมควร เขาได้ชื่อว่าตาม เพิ่มประโยชน์ ๑๐ ประการแก่ปฏิคาหก คือ อายุ วรรณะ สุข พละ ปฏิภาณ นอกจากนั้นข้าวต้มย่อมบรรเทาความหิว ความกระหายให้ ลมเดินคล่อง ชำ �ระลำ �ไส้ และช่วยย่อยอาหาร พระสุคตตรัสว่า ข้าวต้ม เป็นยา ดังนั้น ผู้ที่ต้องการความสุขอันเป็นของมนุษย์ตลอดกาลนาน และปรารถนาความสุขอันเป็นทิพย์หรือปรารถนาความงามอันเป็น ของมนุษย์ จึงควรถวายข้าวต้ม (มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, เล่ม ๕, ๒๕๓๙ : ๘๙) การแพทย์แผนไทยได้แนวคิดและความรู้เกี่ยวกับสมุนไพรที่ใช้ในการบำ �รุงร่างกายและ รักษาโรคมาจากคัมภีร์พระไตรปิฎก ส่วนที่เป็นพระวินัยและวัตรปฏิบัติต่าง ๆ ของพระภิกษุ ตลอด จนคัมภีร์และตำ �ราเกี่ยวกับพระพุทธศาสนาในชั้นหลัง แต่ก็มีบางส่วนที่ได้ความรู้จากอายุรเวท เช่น การปฏิบัติโยคะ ซึ่งแสดงโยคอาสนะหรือการดัดตนท่าต่าง ๆ ที่เห็นได้จากท่าฤาษีดัดตน การปฏิบัติ โยคะเป็นการป้องกันและรักษาสุขภาพให้มีจิตที่ตื่นรู้อย่างมีสมาธิและมีสติ แก้ความเครียด และสร้าง ความสมดุลทั้งทางกายและจิต นอกจากนี้ พุทธปรัชญายังส่งเสริมให้การแพทย์แผนไทยใส่ใจกับหลัก การปรับตัวเข้ากับธรรมชาติและอิงอาศัยธรรมชาติในการจรรโลงสุขภาพ ตำ �ราการแพทย์แผนไทย เน้นความสำ �คัญของการป้องกันโรคและรักษาสุขภาพให้แข็งแรงมากกว่าการหวังพึ่งยาในการรักษา