รวมเล่ม

.................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. วารสารราชบัณฑิตยสถาน ปีที่ ๓๙ ฉบับที่ ๑ ม.ค.-มี.ค. ๒๕๕๗ 210 การแพทย์แผนไทย : คุณค่าและความสำ �คัญทางพุทธปรัชญา และลัทธิหลังนวยุค การแพทย์แผนไทย : คุณค่าและ ความสำ�คัญทางพุทธปรัชญา และลัทธิหลังนวยุค ๑ ๑ บรรยายในการประชุมสำ �นักธรรมศาสตร์และการเมือง ราชบัณฑิตยสถาน วันพุธที่ ๑๘ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๖ ๒ ภาคีสมาชิก สำ �นักธรรมศาสตร์และการเมือง ภัทรพร สิริกาญจน ๒ บทคัดย่อ การแพทย์แผนไทยเป็นการแพทย์แผนโบราณซึ่งอาศัยความรู้ทางสมุนไพรเป็นหลัก ได้แนวคิดและแนวปฏิบัติพื้นฐานมาจากคัมภีร์ทางพระพุทธศาสนาซึ่งอ้างอิงผลงานของแพทย์ ประจำ �พระองค์ของพระพุทธเจ้าที่ปรากฏในพระไตรปิฎกและอรรถกถา คือ หมอชีวกโกมารภัจจ์ ผู้รอบรู้ในการใช้ยาสมุนไพร การแพทย์แผนไทยมีแนวคิดแบบธรรมชาตินิยมและการรักษา พยาบาลแบบองค์รวมที่เป็นธรรมชาตินิยมเพราะมองเห็นมนุษย์เป็นสิ่งธรรมชาติและอิงอาศัย ธรรมชาติ ส่วนที่ใช้การรักษาพยาบาลแบบองค์รวมเพราะถือว่ากายกับใจมีความสัมพันธ์กัน การรักษาพยาบาลจึงต้องรักษาทั้งกายและใจไปพร้อม ๆ กัน ในปัจจุบัน การแพทย์แผนไทยได้รับ การยอมรับและเห็นคุณค่ามากขึ้นจากอิทธิพลของปรัชญาหลังนวยุคหรือสัจนิยมเชิงสร้างซึ่งถือว่า ความจริงคือสิ่งที่มนุษย์สร้างขึ้นและมีความจริงที่ตายตัวร่วมกันสำ �หรับทุกคน นอกจากนี้ ปรัชญา ดังกล่าวก็ส่งเสริมการทำ �ให้เห็นความต่างเพื่อทำ �ความเข้าใจและยอมรับสิ่งที่แตกต่างจากความคิด ของตน การแพทย์แผนไทยจึงมีความสำ �คัญต่อโลกปัจจุบันไม่น้อยกว่าการแพทย์แผนตะวันตก และมีบทบาทในการดูแลสุขภาพและรักษาพยาบาลมนุษยชาติเพิ่มขึ้นตามลำ �ดับ คำ �สำ �คัญ : การแพทย์แผนไทย, ธรรมชาตินิยม, การรักษาพยาบาลแบบองค์รวม, ลัทธิหลังนวยุค ๑. ความนำ � พระราชบัญญัติคุ้มครองและส่งเสริมภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทย พ.ศ. ๒๕๔๒ ได้กำ �หนด ความหมายของ “การแพทย์แผนไทย” ว่าเป็นกระบวนการทางการแพทย์ที่เกี่ยวกับการตรวจ วินิจฉัย บำ �บัด รักษา หรือป้องกันโรค รวมถึงการฟื้นฟูสุขภาพของมนุษย์หรือสัตว์ การผดุงครรภ์ การ นวดไทย การเตรียมและการผลิตยาแผนไทย ตลอดจนการประดิษฐ์อุปกรณ์และเครื่องมือทางการ แพทย์ โดยอาศัยความรู้หรือตำ �ราที่ได้รับการถ่ายทอดและพัฒนาสืบต่อกันมา (กรมพัฒนาการ