รวมเล่ม

.................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. วารสารราชบัณฑิตยสถาน ปีที่ ๓๙ ฉบับที่ ๑ ม.ค.-มี.ค. ๒๕๕๗ 174 กระแสความคิดจริยศาสตร์สุขภาพในคริสต์ศตวรรษที่ ๒๑ กรณีการยุติการตั้งครรภ์หรือการทำ �แท้งแก่เด็กหญิงอายุ ๑๔ ปี ซึ่งบกพร่องทางสมอง ถ้าบิดามารดา ยินยอมทางกฎหมายให้กระทำ �ได้ และข้อบ่งชี้ทางการแพทย์อายุครรภ์เพียงแค่ ๘ สัปดาห์ ผลของการ ทำ �แท้งอาจนำ �มาซึ่งประโยชน์ของตัวเด็กหญิงเองที่อยู่ในสภาพไม่พร้อมของการเป็นมารดาและภาวะ สุขภาพ การไม่เป็นภาระแก่บิดามารดาของเด็กหญิงที่จะต้องเป็นผู้ดูแลทารกที่เกิดมา สถานการณ์ เช่นนี้ ตามแนวความคิดของทฤษฎีประโยชน์นิยมก็เป็นสิ่งที่สมควรกระทำ �ได้ ผู้ที่ไม่เห็นด้วยกับความ คิดนี้และโต้แย้งมีจำ �นวนมาก ทฤษฎีกรณียธรรมหรือถือหน้าที่เป็นฐาน เป็นทฤษฎีที่มาจากแนวความคิดของอิมมานูเอล คานท์ (Immanuel Kant ค.ศ. ๑๗๒๔-๑๘๐๔) ซึ่งถือว่า มนุษย์ทุกคนมีหน้าที่ (deon = duty) ที่ จะต้องกระทำ �ตามหลักศีลธรรมอย่างไม่มีข้อแม้ มนุษย์มีปรีชาญาณ คือ ปัญญาและเหตุผลที่จะรู้หลัก ศีลธรรมว่า อะไร คือ “ดี” “ชั่ว” “ถูก” “ผิด” ดังนั้น มนุษย์จะต้องกระทำ �ตามหลักศีลธรรมเสมอ นอกจากนี้ มนุษย์ยังมี “ศักดิ์ศรี” (dignity) มีคุณค่าในตัวเอง (intrinsic value) ไม่สมควรที่จะนำ � มนุษย์ไปใช้เป็นเครื่องมือใด ๆ ทั้งสิ้น กรณีของการยุติการตั้งครรภ์หรือการทำ �แท้งจึงเป็นสิ่งที่ไม่อาจ ยอมรับได้เพราะการทำ �ลายชีวิตทารกในครรภ์หรือการทำ �แท้งจึงเป็นสิ่งที่ไม่อาจยอมรับได้ เพราะ การทำ �ลายชีวิตทารกในครรภ์ถือเป็นการฆ่าชีวิต ขณะเดียวกันก็อาจมองได้ว่าเป็นการใช้ชีวิตทารกแก้ ปัญหาของมารดา ทฤษฎีถือหน้าที่เป็นฐานถือ “หลักศีลธรรม” เป็นเกณฑ์ตัดสินการกระทำ �อย่างเข้ม งวด เป็นแนวความคิดที่สอดคล้องกับหลักศีลธรรมของศาสนาที่ตายตัว มั่นคง ไม่เปลี่ยนแปลง ความ คิดของทฤษฎีนี้มีผู้โต้แย้งเช่นกัน ทฤษฎีจริยศาสตร์คุณธรรม (virtue ethics) หรือเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า ทฤษฎีที่ถือคุณธรรม เป็นฐาน (virtue based) ทฤษฎีนี้มีความแตกต่างกับทฤษฎีประโยชน์นิยมและทฤษฎีที่ถือหน้าที่ เป็นฐานตรงที่ไม่ได้ถือผลการกระทำ �เป็นเกณฑ์ และไม่ได้ยึดถือหลักศีลธรรมเป็นเกณฑ์ แต่เน้นที่ตัว บุคคลที่มีคุณลักษณะของความเป็นผู้มีจริยธรรม (virtuous person) โดยมีหลักการว่าผู้มีคุณธรรม ย่อมกระทำ �ในสิ่งที่ถูกต้อง สอดคล้องกับการคิดที่ถูกต้อง เลือกอย่างถูกต้อง เหมาะสมกับเวลาและ สถานการณ์รวมถึงตัวบุคคลที่จะปฏิบัติด้วย ความคิดของทฤษฎีจริยศาสตร์คุณธรรมสืบเนื่องมาจาก ความคิดของอาริสโตเติล (Aristotle ๓๘๔-๓๒๒ ปีก่อนคริสต์ศักราช) ที่ถือว่าคนดีคือคนที่กระทำ � ในสิ่งที่สอดคล้องกับคุณธรรม มีบุคลิกภาพของผู้มีคุณธรรมแสดงออกถึงความเป็นผู้เจริญทางปัญญา (flourishing) และเป็นผู้ที่เกิดความสุขในใจโดยไม่คำ �นึงถึงผลตอบแทนใด การกระทำ �ในสิ่งที่ดีเป็น ความดีในตัวเองและเป็นรางวัลสำ �หรับผู้กระทำ �ความดี ความคิดนี้เมื่อนำ �มาใช้ในบริการสุขภาพหรือ เวชจริยศาสตร์หมายถึง แพทย์ผู้มีคุณธรรม ความคิดตามทฤษฎีนี้ก็เป็นที่โต้แย้งเช่นกัน