ปี-39-ฉบับที่-3

พระบาทสมเด็ จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หั วและศิ ลปะสมั ยใหม่ 88 The Journal of the Royal Institute of Thailand Vol. 39 No. 3 Jul-Sep 2014 “รังสิตมาจากไฮเดลแบ็ก หมอให้มารักษาตัวอาบน�้ ำที่นี่ ได้น� ำรูปซึ่งถ่ายพร้อมกันที่บ้านเจ้าไวมาร์ มาให้ลงชื่อ เขาลงกันหมดแล้วกับรูปที่เจ้าหญิงโซไฟถ่าย แลรูปดอกไม้ที่เธอให้มาส่ง รูปที่ช่างถ่ายที่ไฮเดล แบ็กเล่นแสงสว่างเปนช่องนั้นเข้าทีมาก เขาเล่นกระดาษต่าง ๆ ออกจะครึ ๆ ถ้าคนดูธรรมดาเห็นจะไม่ใคร่ จะเห็นงามต้องดูอย่างเก๋ อ้ายการที่เล่นรูปต่าง ๆ เช่นนี้ มันเหมือนกันกับเขียนรูปอย่างใหม่ ๆ ที่พ่อเกลียด แต่เพราะพ่อชอบเล่นถ่ายรูปจึงได้ชอบรูปแผลง ๆ ไปนึกถึงอกตาช่างเขียนแกคงเบื่ออ้ายเขียนตามเคย จึงได้ยักเขียนบ้า ๆ ได้ตั้งใจจะซื้ออ้ายบ้า ๆ ไปให้เห็นสักแผ่นหนึ่งว่าบ้าเพียงไหน แต่จับเข้าก็เสียดายเงิน เคยตั้งใจกัดฟันว่าจะซื้อสักแผ่นหนึ่งให้ได้ พอออกปากว่าจะซื้อคนที่ยืนอยู่ใกล้ ๆ ร้องจุ๊ ๆ ทั่วกันหมดเลย ซื้อไม่ได้เช่นนี้มาหลายคราวนักหนาแล้ว” (เมืองบาเดน บาเดน เยอรมนี ๑๓ มิถุนายน ๒๔๕๐) ด้วยพระปรีชาสามารถและสายพระเนตรอันกว้างไกล ถ้าไม่มีข้าราชบริพารที่ตามพระองค์ไม่ทัน จนกระทั่งพระองค์ต้องทรงบันทึกไว้ว่า “พอออกปากว่าจะซื้อคนที่ยืนอยู่ใกล้ ๆ ร้องจุ๊ ๆ ทั่วกันหมดเลย ซื้อไม่ได้เช่นนี้มาหลายคราวนักหนาแล้ว” พระองค์คงตัดสินพระราชหฤทัยซื้อจิตรกรรมสมัยใหม่ ซึ่งอาจ มีคุณค่าและประเมินค่าสูงมาก มาแขวนไว้ในพระบรมมหาราชวังหรือที่ใดสักแห่งหนึ่งในประเทศไทย ศิลปกรรมทางด้านสถาปัตยกรรม พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้สร้างพระที่นั่งอนันตสมาคมช่วงปลายรัชกาลของพระองค์ เพื่อเป็นสถานที่ประกอบพระราชพิธี รัฐพิธี รัฐสภาส� ำหรับอนาคตซึ่งพระที่นั่งอนันตสมาคมเป็นศิลปกรรม เป็นสถาปัตยกรรมตามแบบแผน สมัยฟื้นฟูศิลปวิทยา (Renaissance) ยุคที่รุ่งเรืองของอิตาลี สร้างด้วยกระบวนการวิศวกรรมตะวันตก ที่ก้าวหน้าในสมัยนั้น ออกแบบโดย มาริโอ ตามัญโญ สถาปนิกและช่างจากอิตาลีมาด� ำเนินการ หินอ่อน ที่มีคุณภาพสูงจากเมืองการ์รารา จิตรกร การ์โล รีโกลี เขียนภาพผนังปูนเปียก (fresco) อันงดงาม บนเพดานโดม พระที่นั่งอนันตสมาคมย่อมสะท้อนสายพระเนตรอันกว้างไกลในการบูรณาการโลกตะวัน ตกและโลกตะวันออกเข้าไว้ด้วยกันอย่างมีนัยส� ำคัญ ศิลปกรรมทางด้านวรรณกรรม พระปรีชาสามารถทางด้านวรรณกรรมมากมาย เช่น บทละครเรื่องเงาะป่า ลิลิตนิทราชาคริต ค� ำเจรจาละครเรื่องอิเหนา โคลงพระราชพิธีแห่โสกันต์ โคลงรามเกียรติ์ โครงสุภาษิต ฯลฯ ล้วนมีความงดงามไพเราะยิ่ง ซึ่งนับว่าพระองค์มีพระปรีชาสามารถ ทางด้านวรรณกรรมอย่างเลอเลิศด้วยเช่นกัน