ปี-39-ฉบับที่-3

83 วิรุณ ตั้ งเจริ ญ วารสารราชบัณฑิตยสถาน ปีที่ ๓๙ ฉบับที่ ๓ ก.ค.-ก.ย. ๒๕๕๗ มาเรียกผ้าแดงเลยเปนอันขาด พระยาวิสูตรซื้อไว้ในลิเคชั่นนี้ตั้งออกดื่นไป หมายว่าเปนของซื้อครั้ง กรมนเรศร์ อยากจะกลับไปเอาแต้มให้จงได้ แกบอกว่าแกซื้อเองก็ต้องยกโทษ ประหลาดที่ท� ำไมของเก่า ๆ เราซื้อทางตะวันออกแพงเหลือเกิน ฝรั่งขายถูกที่สุด เห็นจะเปนด้วยซื้อรวมกันมามาก ๆ แล้วมาตั้งราคา ตามใจฝรั่ง ฝรั่งเขาไม่ถือผิดฝาขาดฝาแลไม่บังคับลาย ความจริงที่เขาดูไปดูมา เห็นสู้ชิ้นฝรั่งไม่ได้ กิงเอด เวอดก� ำลังทรงชิ้นฝรั่งมาก ที่เปนน่าพิศวงอิกอย่างหนึ่งก็ของยี่ปุ่น ฝีมือดีอย่างประเสริฐเครื่องงาฝรั่งท� ำไม ไม่ได้ ไม่ได้ตั้งใจจะซื้อของยี่ปุ่น เพราะไม่ได้ไปเมืองยี่ปุ่น แต่ไปเดิน ๆ ดูอดซื้อไม่ได้ ได้สิงโตแลกิเลนเกาหลี คู่หนึ่งเป็นของเก่าฝีมืองามมาก ได้ซื้อรูปสีน�้ ำ แลเครื่องของเก่า ๆ ที่เปนชิ้นหลายสิ่ง” (เมืองลอนดอน อังกฤษ ๒๖ มิถุนายน ๒๔๕๐) ประเทศฝรั่งเศส “แล้วไปดูที่ท� ำงาน ที่จริงการท� ำปอสเลนนี้ก็ได้เห็นที่นี่เองคราวก่อนครั้งหนึ่ง ที่ไมเซนเมืองเดส เดนครั้งหนึ่ง ในอิตาลีแลรัสเซีย เดนมาร์กครั้งนี้ก็ได้เห็น แต่เล่าซ�้ ำไว้เสียหน่อยก็ดี การขึ้นรูปสิ่งที่กลม ใช้ถีบแป้นเหมือนอย่างปั้นหม้อ ถ้าเปนตุ๊กตาใช้รูปพิมพ์ ถ้าเป็นเครื่องขาวไม่ได้เคลือบก็เข้าไฟทีเดียว ถ้าเปนขาวเคลือบชิ้นเล็ก ๆ ที่ควรจะยกจุ่มลงในน�้ ำเคลือบได้ก็จุ่มลง แล้วยกขึ้น น�้ ำเคลือบจะแห้งทันทีด้วย ถ้วยข้างในซึ่งยังไม่ได้เผานั้นสูบ ถ้าเปนเขียนสีเปนสองอย่าง อย่างหนึ่งเขียนก่อนชุบน�้ ำเคลือบ อย่างหนึ่ง เคลือบแล้วจึงเขียนด้วยน�้ ำเคลือบนั้นเอง เพื่อจะได้หนาขึ้นเปนหลายซ้อน ส่วนเขียนลายทองนั้น แกะพิมพ์ลงในแผ่นเหล็กแล้วถูยาด� ำให้ฝังอยู่ในร่องลายแกะ เช็ดพื้นที่ราบเสียให้สะอาด แล้วเอากระดาษ บางทาบเข้าเครื่องอัด ยาด� ำที่ในพิมพ์นั้นกลับมาติดอยู่ที่กระดาษบาง แล้วเอากระดาษบางทาบลงในจานที่ เคลือบ แล้วใช้ยางอินเดียรับเบอคลึงหลังกระดาษ ยาด� ำกลับลงไปติดอยู่ในถ้วยแล้วก็โรยทอง ทองก็เฉพาะ ติดแต่ที่ยาด� ำ เหตุด้วยที่อื่นเปนถ้วยเกลี้ยงแล้วก็เข้าไฟได้ ถ้าจะซ้อนทองให้หนาแห่งใด ต้องเติมทองอิก ครั้นเมื่อส� ำเร็จแล้วออกจากเตาต้องชักเงาด้วยเนียมจึงจะเปนอันแล้วส� ำเร็จ การมันก็ประดักประเดิดอยู่ มากท� ำด้วยมือจริง ๆ ทุกระยะไม่ได้ท� ำด้วยตีนเลย ในการที่จะเคลือบของใหญ่ซึ่งยกขึ้นชุบไม่ได้ เขาใช้ หลอดแก้วพ่นอย่างเช่นฉีดน�้ ำหอม ถ้าจะปั้นของบางเช่นถ้วยบาง ๆ ใช้หล่อด้วยพิมพ์ท� ำรูปเหมือนเบ้า แล้วแต่จะเอารูปถ้วยอย่างไร แล้วตักดินถ้วยซึ่งละลายน�้ ำมากรอก ช้าเรวตามที่จะให้ หนาให้บางเท่าใด พอแห้งก็ถอดออกมาเปนรูปถ้วย แต่เปราะเต็มทีแตกง่าย เวลาเข้าเตามีเบ้ารูปเหมือนแร่ง เอาสิ่งของบรรจุ ลงในนั้นแล้วจึงเข้าเตา ใช้ไฟอย่างแรงสุมค้างคืน วันนี้เห็นเขาเปิดเตาเอาของที่เผาแล้วออก แลได้เห็น ท� ำจานแลถ้วยน�้ ำชาของเราซึ่งยังท� ำไม่แล้วหมด พ่ออยากได้ไก่หนึ่งซึ่งได้เห็นเวลาเอาออกจากเตา เขาว่าเปนของเมียเสนาบดีว่าการต่างประเทศ แลได้ซื้อตุ๊กตาส� ำหรับโต๊ะกินเข้าส� ำรับหนึ่ง ฝีมือท� ำดี จริง ๆ ที่ไมเซนท� ำดีเหมือนกันในเชิงเนื้อแลเคลือบ แต่รูปพรรณท่วงทีไม่สู้แบบบางเหมือนของฝรั่งเศส” (เมืองเซฟว์ ฝรั่งเศส ๑๖ สิงหาคม ๒๔๕๐)