ปี-39-ฉบับที่-3

พระบาทสมเด็ จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หั วและศิ ลปะสมั ยใหม่ 82 The Journal of the Royal Institute of Thailand Vol. 39 No. 3 Jul-Sep 2014 กลับลงเปนอย่างเก่า ที่นี่มีโรงฝึกหัดช่างเขียนเปนสามโรงล้วนแต่ตึกใหญ่ ๆ แต่รูปไปออกเอกสหิบิเชนเสีย มากจึงไม่ใคร่จะมีเหลืออยู่ ในที่นี้มีรูปตุ๊กตาศิลาถ่ายปลาสเตอเปนอันมาก ออกจากแกละรีรูปภาพแล้วไปที่ มิวเซียมซึ่งได้เคยเห็นแล้วครั้งก่อน มิวเซียมนี้ได้จัดตกแต่งใหม่ เรียบเรียงของดีมาก เสียดายที่ไม่มีของเมือง เรา ของเมืองจีนเมืองยี่ปุ่นมีบ้าง แต่ไม่ใช่ของวิเศษทีเดียวนัก มีถ้วยชามในยุโรปมาก พ่อชอบใจดูที่เหรียญ ทองแดงต่าง ๆ ฝีมือดี ท� ำที่นี่เปนที่รฦกในการต่าง ๆ” (เมืองคาลสรูห์ เยอรมนี ๑๒ มิถุนายน ๒๔๕๐) “เวลาเช้าไปถ่ายรูปที่สวนเปนการทดลองเพราะพ่อได้กล้องมาใหม่เรียกว่าปัลโมส์ เปนกล้อง ตั้งม่านใช้ง่ายเปนที่สุดและรูปได้ดีที่สุด รักเหลือเกิน เปนกล้องที่คิดจะเอาไปใช้ที่นอรเว พอได้ถ่ายเห็นดี เข้าคิดถึงกรมด� ำรงก่อนคนอื่นหมดเพราะเปนคนเล่นถ่ายรูปไม่รู้จักเบื่อเหมือนคนอื่น ตกลงใจว่ากล้อง ชักรูปอย่างนี้เปนของควรหาไปฝากพวกที่เล่นชักรูปด้วยกันได้ จะวานหมอฟิสเตอสั่ง ออกนึกว่าตาหมอ แกจะเห็นเราคลั่งอะไร ต้องอธิบายเสียก่อนว่าจะเอาไปให้พวกพ้องที่ชอบถ่ายรูปด้วยกัน เพราะเราสั่ง หลายกล้อง ราคาอันละสามร้อยม้ากเศษเท่านั้น ถ้ารู้ราคาจะดูถูกว่ากล้องเลวแต่จะรับสัญญาได้ว่าถ้าไม่ดี ให้โยนน�้ ำ รูปที่พ่อถ่ายวันนี้ไปล้างยังแช่อยู่ จะไปพิมพ์ที่ปารีส ถ้าพอพิมพ์ได้จะส่งเข้าไปให้ดูเปนตัวอย่าง พ่อเชื่อว่าผู้หญิงถ่ายได้ดีที่สุดเปนแน่ ขนาดก็ได้เลือกขนาดที่หากระจกง่ายในบางกอก คือเก้ากับสิบสองเซนติ เมเตอร์ ถ้าหากว่าจะเสียได้ด้วยอย่างหนึ่งอย่างใดก็เสียด้วยกระจกเมืองเรามันไกลนัก ถึงกระจกจะไว สักเท่าใดไปถึงเข้ามันอ่อนไปหมด ที่นี่กระจกอะไร ๆ ไม่ว่า ออกจะใช้ได้เสียทั้งนั้น แต่มันก็มีถอยหลังอยู่ บ้าง ในการที่ล้างแลพิมพ์อยู่ข้างจะช้ากว่าในบางกอกมาก ข้อนี้ก็เปนแต่เขาบอกเล่าเพราะพ่อไม่ได้ล้างเอง ถึงเมืองไหนต้องคบช่างถ่ายรูปเมืองนั้น แต่จะได้ลองท� ำเองเวลาไปเรือ ได้เข้ามือกันกับหมอฟิสเตอให้หมอ ถือกล้องใหญ่ พ่อจะถือกล้องเล็ก” (เมืองบาเดน บาเดน เยอรมนี ๑๗ มิถุนายน ๒๔๕๐) ประเทศอังกฤษ “วันนี้ลมในห้องน�้ ำรั่ว หนาวสั่นต้องถึงขึ้นที่นอน เวลา ๔ โมงไปห้องเมเปอล ของมันมากมาย เหลือเกิน เหลือที่จะเล่าว่ามีอะไรเพราะมันเปนสตอร์เก็บของสารพัดในนั้น แต่ข้อที่ประหลาดนั้นซื้อเครื่อง ลายครามได้เปนอันมาก เก่า ๆ ดี ๆ ประหลาดที่เขาตั้งราคาถ้าชิ้นโต ๆ ฤๅชิ้นคู่ ฤๅพื้นคราม ไม่ว่าผิดฝา ฤๅขาดฝา เรียกราคาแพง ถ้าเปนชิ้นเล็ก ๆ เช่น ชาม จาน ไม่ว่าดีว่าเลว ราคาอยู่ใน ๓๐ ชิลลิงปอนด์หนึ่ง ช่างเพลิดเพลินใจเสียนี่กระไร ถ้าของมีหลายชิ้น ราคาเพียง ๓ บาท ๔ บาท ข้อล� ำบากยากเย็นนั้นมีอยู่ สิ่งเดียวแต่เพียงจะห้ามไม่ให้ดุ๊กร้องซึ๊ด ร้องชิชิ จุ๊จุ๊ กรรมการสองคน คือดุ๊กแลบริพัตรกับผู้ชี้ขาด ได้เลือก โดยเต็มก� ำลัง เกือบจะคุมเปนโต๊ะจับช่ายได้โต๊ะหนึ่ง เว้นแต่ขาดหลัก คือลับแลกระถาง เจ้าของร้านแลดู ด้วยความพิศวงเปนอันมาก ฝรั่งก� ำลังคลั่งเล่นปอสเลนจัดของใหม่ ๆ ที่ขายบางกอกไม่ได้ ออกมาอยู่เมือง ฝรั่งตั้งครึดไปแทบทุกร้าน จ� ำได้ว่าอ้ายของที่เราสั่งนั้นเอง ชิ้นใหม่ ๆ แล้วมีทุกสิ่งทุกอย่าง อย่าได้หมาย