ปี-39-ฉบับที่-3

79 วิรุณ ตั้ งเจริ ญ วารสารราชบัณฑิตยสถาน ปีที่ ๓๙ ฉบับที่ ๓ ก.ค.-ก.ย. ๒๕๕๗ ในที่นี้ขอเชิญพระราชนิพนธ์ ไกลบ้ านบางตอนที่เกี่ยวข้ องกับการที่พระบาทสมเด็จ พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวใฝ่พระราชหฤทัยในการเสด็จฯ ไปทรงเยี่ยมชมศิลปกรรมทางด้านต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นดนตรี ศิลปะการแสดง จิตรกรรม ประติมากรรม ศิลปะภาพถ่าย เครื่องปั้นดินเผา ศิลปหัตถกรรม โบราณวัตถุ ศิลปวัตถุ ดังตัวอย่างพระราชนิพนธ์บางตอนต่อไปนี้ ประเทศเยอรมนี “จนเวลาบ่าย ๕ โมง จึงได้ออกเดินไปซื้อโปสก๊าดที่ร้านใกล้เรือนนี้ แล้วเดินต่อไปดูร้านขาย รูปภาพ ซื้อรูปสองแผ่น...แล้วลงมาเที่ยวร้านที่ท� ำไว้สองแถวใกล้คอนเวอเซซองเฮาส์นั้น ร้านนี้ได้เคยเที่ยว แต่คราวก่อนแล้ว ยายชาวบ้านยังจ� ำได้ มีช่างตัดรูปด้วยกระดาษด� ำอยู่ที่นั่น ชายอุรุพงษ์อยากให้ตัด เต็มที่ เข้าไปทีหนึ่งแล้วคนแน่นไม่ส� ำเร็จ อีกครั้งหนึ่งก็ก� ำลังถ่ายรูปกันทั้งมืด ๆ รออยู่หน่อยหนึ่งจึงได้ตัด มันตัดไวจริง ๆ ทีเดียวสองรูปเพราะซ้อนกระดาษสองชั้น ค่าจ้างรูปละแฟรงก์” (เมืองบาเดน บาเดน เยอรมนี ๓๐ พฤษภาคม ๒๔๕๐) “แลทั้งเปนวันแรกที่จะให้ค่อยเปนค่อยไปด้วย กลับมาอยู่ที่พักจนถึง ๕ โมง ไปถ่ายรูปตามที่ ได้นัดเขาไว้ ตาช่างถ่ายรูปแก่คนนี้ได้เคยถ่ายแต่ครั้งก่อน เคยถ่ายรูปเอมเปอเรอวิลเลียม กิงเอดเวอด แลแกรนด์ดุ๊ก แกรนด์ดัชเชส แลผู้มีบรรดาศักดิ์อื่น ๆ แต่ดูแกคนเดียวไม่มีผู้ช่วย มีแต่ผู้หญิงอิกสองคน ส� ำหรับส่งกระจก ไม่คึกคักเหมือนมอนตะโบนีที่เปนสามสี่คน ถ่ายรูปแล้วกลับมาพอถึงเวลากินเข้า” (เมืองบาเดน บาเดน เยอรมนี ๓๑ พฤษภาคม ๒๔๕๐) “พ่อไปยืนให้ช่างกระดาษตัดรูป มันตัดเร็วจริง ๆ ถ้าเข้าไปงานวัดเบญจมบพิตรคงจะรวย แกตัดทีหนึ่งได้ถึงสามรูป วน ๆ เวียน ๆ อยู่เหล่านั้นจนบ่าย มันสบายที่จะต้องการอะไรไปที่เรสเตอรองต์ ได้ทั้งสิ้น เดินนิดเดียวถึง กินตับห่านแลไส้กรอกที่ท� ำสด ๆ เดี๋ยวนั้นทั้งสองอย่าง แล้วให้ไปซื้อตั๋วจะเข้าไป ดูในคอนเวอเซชะนัลฮอล แมเนเยอเจ้าของโรงนั้นไม่เอาเงิน ยอมให้เข้าเปล่า ซ�้ ำต้อนรับออกหรู ด้านข้าง น่าเปนห้องใหญ่ยาวกว้างขวางมาก มีแท่นแลตั้งเก้าอี้มากเห็นจะเปนที่ร้องเพลง ถัดเข้าไปข้างในอิก ห้องหนึ่งเปนแกละรี โชรูปภาพเขียนแลภาพหล่อ ได้ซื้อรูปภาพเขียนสองแผ่น ตุ๊กตาสามตัว ตาแมเยอนั้น ให้รูปเมืองบาเดน บาเดน อย่างเก่าแผ่นหนึ่ง” (เมืองบาเดน บาเดน เยอรมนี ๑ มิถุนายน ๒๔๕๐) “มิศเตอชูแมนที่เคยเข้าไปถ่ายรูปในกรุงทพฯ นานมาแล้ว มาหาแต่วานนี้ต้องการจะถ่ายรูป นัดให้มาวันนี้ แต่ฝนมันช่างตกไม่หยุด ตกเหมือนบางกอก แต่ตาชูแมนก็สาหัส เอากล้องไปตั้งไว้กลางฝน กระท� ำทุกรกิริยาอยู่เช่นนั้นจนสงสาร จะออกไปให้ถ่ายฤาก็เปียกจริง ๆ จนต้องไปขอให้แกหลบเสียสักที หนึ่งก่อน ต่อเที่ยงฝนจึงได้ขาดเม็ดออกไปให้ถ่ายปลื้มกระไรเลย ช่างเขียนของจรูญมาดูที่ส� ำหรับเขียนรูป จะแต่งธรรมดาออกไม่สู้เต็มใจ เขาอยากเขียนเต็มยศ แต่ครั้นนึกไปก็ชอบกลดี แต่งเปนธรรมดามันเปน