ปี-39-ฉบับที่-3

ปันหยี มิ สาหรั ง : บทละครเรื่ องอิ เหนาอี กส� ำนวนหนึ่ งของไทย 230 The Journal of the Royal Institute of Thailand Vol. 39 No. 3 Jul-Sep 2014 กรายไปมา แล้วนั่งบนเตียงนอน ท� ำทีกอดหมอนข้าง แล้วนอนแอ่นอก เมื่อระตูดาหาทอดพระเนตรเห็น พระแสงก็หลุดจากพระหัตถ์ (บทละครเรื่องปันหยีมิสาหรังและรุ่งฟ้าดอยสิงห์ : ๒๕-๒๖) การเพิ่มบทตลก ในบทละครมีการเพิ่มบทตลกแทรกไว้ในที่ต่าง ๆ หลายตอน เพื่อให้ตัวละคร พูดตลกได้โดยเสรีโดยไม่มีตัวบท เพื่อเพิ่มสีสันในการแสดงบางฉาก เช่น ฉากที่ ๗ ตอนมนตรีซึ่งเป็น น้องชายของลิกูไปหาอาจารย์ท� ำเสน่ห์ตามค� ำขอร้องของลิกู มีบทก� ำกับว่า “ให้ตลกเล่นตามแต่จะเล่น” (เรื่องเดิม : ๑๙) ดังจะคัดมาให้เห็นชัดเจน ดังนี้ ฉากที่ ๗ เป็นฉากในป่า มนตรีออกเดินท่องเที่ยวเพื่อไปหาอาจารย์แขก ให้ตลก เล่นตามแต่จะเล่น อาจารย์ให้ชานหมาก ให้รูปสีผึ้งเสน่ห์ไปถวายลิกู (ปิดฉาก) ตอนพี่เลี้ยงกราบทูลอินูให้เกี้ยวอาหยัง อินูตรัสว่าท� ำไม่เป็น กะระตาหรากราบทูลว่า “ต้อง ฝืนพระทัยหน่อยซิพระเจ้าค่ะ ต้องท� ำยังงี้พระเจ้าค่ะ (ให้เล่นตลกเกี้ยวกัน)” (เรื่องเดิม : ๗๓) ตอนอินู เตือนไพร่พลให้ท� ำตัวเรียบร้อยเมื่อจะเข้าเมืองกาหลังตามค� ำเชิญ เพราะ “...ข้ารักใคร่เคารพพระองค์มาก เพราะพระองค์เป็นพระเจ้าอาของข้าแท้ ๆ (แล้วแต่จะคุยตลกล้อเลียนกันบ้าง)” (เรื่องเดิม : ๙๔) ตอนพี่เลี้ยง ปันหยียาหยังกุสุมาหลอกสิงหมนตรี (หรือศิริกัน)ว่ามีหนทางท� ำให้สิงหมนตรีรูปงามเหมือนปันหยียาหยัง กุสุมา เมื่อถูกสิงหมนตรีเร่งเร้า มีบทพี่เลี้ยงทั้งสี่เล่นตลก ดังนี้ “(ทั้งสี่พี่เลี้ยงปรึกษาจะหนีปันหยีไป ให้เล่น ตลกตอนนี้ให้มาก ใช้ค� ำพูดเอาเอง เมื่อปรึกษาเสร็จแล้วก็เดินออกน� ำหน้าสิงหมนตรีไป)” (เรื่องเดิม : ๑๐๖) การเพิ่มรายละเอียดที่เป็นความเชื่อในศาสนาอิสลาม ความเชื่อเรื่องศาสนาอิสลามปรากฏหลาย ตอน เช่น จันตะหรากิรหนากล่าวขอบคุณมนตรีที่ช่วยพานางหนีออกจากเมืองดาหาจนได้สร้างเมืองใหม่ เมื่อมนตรีจะลากลับไปยังดาหา จันตะหรากิรหนากล่าวว่า “ขอพระอ้าหล่าเจ้าจงคุ้มครองลุงท่านให้ ปลอดภัยทุกประการ” (บทละครเรื่องปันหยีมิสาหรังและรุ่งฟ้าดอยสิงห์ : ๔๓) ตอนอินูเข้าพักในเมือง ของปันหยีมิสาหรัง อินูกล่าวแก่ปันหยีว่า “ยังนึกเสียดายว่าท� ำไมหนอพระอ้าหล่าเจ้าจึงจะบันดาลให้ เจ้ากลับเป็นหญิงได้ ถ้าเป็นหญิง เจ้าต้องเป็นของกะกันดาแน่นอนทีเดียว” (เรื่องเดิม : ๖๖) และตอนปันหยี ยาหยังกุสุมาลาระตูกาหลังกลับไปหาบิดามารดา ศิริกันอวยพรปันหยีว่า “ขอพระอ้าหล่าเจ้าจงคุ้มครองพี่ จงไปสวัสดี” (เรื่องเดิม : ๑๓๗) ผู้เขียนมีความเห็นว่ารายละเอียดเรื่องนี้ไม่น่าถูกต้อง เพราะนิทานปันหยีมีก่อนที่ศาสนาอิสลาม จะเผยแผ่เข้ามาในอาณาจักรชวา และในเวลานั้นชวายังนับถือศาสนาฮินดูอยู่