ปี-39-ฉบับที่-3

ปันหยี มิ สาหรั ง : บทละครเรื่ องอิ เหนาอี กส� ำนวนหนึ่ งของไทย 222 The Journal of the Royal Institute of Thailand Vol. 39 No. 3 Jul-Sep 2014 ยังชอบน� ำเรื่องขึ้นกราบทูลฟ้องระตูดาหาอยู่เสมอ ฝ่ายระตูก็โปรดอาหยังมากกว่าจันตะหราและโปรด ลิกูมากเพราะสาวกว่ามเหสีองค์อื่น ๆ (บทละครเรื่องปันหยีมิสาหรังและรุ่งฟ้าดอยสิงห์, ๒๕๐๐ : ๑-๔) เมื่อเริ่มแสดงเป็นฉากรโหฐานในเมืองดาหา และจบเรื่องด้วยงานอภิเษกอินูกับจันตะหราและระหว่างระเด่น สิงหมนตรีกับอาหยัง แล้วระตูกุรีปันทรงแต่งตั้งอินูเป็นกษัตริย์ครองกุรีปันโดยตัดเนื้อความส่วนต่อไปทิ้ง ผู้เขียนจะกล่าวเรื่องนี้ต่อไปภายหลัง เนื้อหาโดยย่อของเรื่อง ปันหยีมิสาหรัง มีดังนี้ ระตูดาหาประทับเล่นในที่รโหฐานพร้อมมเหสีทั้งสามและธิดาทั้งสอง มีรับสั่งให้มะเดหวีพา พระธิดาทั้งสองไปว่ายน�้ ำและประพาสสวนดอกไม้ อาหยังชิงแย่งเก็บดอกไม้ เมื่อจันตะหราจับนกขมิ้น (บุหรงกะปุดัง)ได้ก็พยายามแย่ง แต่จันตะหราไม่ให้ ต่อมาระตูกุรีปันส่งพระราชสารสู่ขอจันตะหราให้เป็น คู่หมั้นของอินู ท� ำให้อาหยังไม่พอใจเพราะนางใคร่จะได้เป็นคู่ตุนาหงันของอินู ลิกูปรารถนาจะเป็นประไหม สุหรีดาหา จึงท� ำข้าวหมกเสวยผสมยาพิษให้ประไหมสุหรีเสวย ทั้งยังท� ำเสน่ห์ให้ระตูดาหาลุ่มหลงนางอีก ด้วย ระตูกุรีปันสงสารจันตะหราที่สูญเสียพระมารดาจึงให้อินูท� ำตุ๊กตาที่มีหน้าตาคล้ายอินูขึ้น ๒ ตัวแล้ว ส่งไปให้พระธิดาเมืองดาหา ตุ๊กตาทั้งสองนี้ ตัวหนึ่งเป็นทองค� ำแต่ห่อด้วยผ้าเก่า ๆ มีนัยน์ตาฝังเพชร อีกตัว หนึ่งเป็นเงิน ห่อด้วยผ้าไหมอย่างงาม อาหยังเลือกก่อนและได้ตุ๊กตาเงิน ส่วนจันตะหราได้ตุ๊กตาทอง เมื่อ อาหยังเห็นตุ๊กตาทองของจันตะหราก็อยากได้จึงพยายามขอแลกกับจันตะหรา แต่ไม่ส� ำเร็จ จึงฟ้องพระบิดา ระตูดาหาบังคับจันตะหราให้แลกตุ๊กตากับอาหยังแต่จันตะหราไม่ยอม จึงถูกระตูดาหาเอากรรไกรตัดผม จนเหลือสั้นเพียงคอ จันตะหราเสียใจมากจึงหนีออกจากเมือง มีมะเดหวี พี่เลี้ยง และนางก� ำนัลติดตาม ไปโดยได้รับความช่วยเหลือจากข้าราชบริพารนายหนึ่งที่ดูแลฝ่ายใน จนสร้างเมืองใหม่ใกล้เขตแดนกุรีปัน และดาหา จันตะหราและพี่เลี้ยงแปลงเป็นชาย จันตะหราเปลี่ยนชื่อเป็นปันหยีมิสาหรังอัสมารังตะกะ และ ให้บริวารดักปล้นริบสมบัติคนที่เดินทางผ่านไปมา ระตูมัตตาหลันเกรงอ� ำนาจของปันหยีมิสาหรังจึงถวาย ชายาและพระธิดาทั้งสองคือบุษบาชูวิทและบุษบาส่าหรี ปันหยีมิสาหรังรับพระธิดาไว้แต่คืนชายาให้ แล้ว อ้างว่าตนไม่สบายจึงร่วมภิรมย์กับนางทั้งสองไม่ได้ เมื่อท้าวกุรีปันแต่งขบวนพระราชสารและสินสอดไป นัดการวิวาห์ที่เมืองดาหาก็ถูกคนของปันหยีมิสาหรังริบข้าวของ พี่เลี้ยงของอินูซึ่งหนีกลับมาได้กราบทูล ท้าวกุรีปันและอินูให้ทรงทราบเรื่อง ท้าวกุรีปันจึงส่งอินูไปปราบปันหยีและชิงของคืน ระหว่างทางอินู พบทูตเมืองกุรีปันที่ปันหยีมิสาหรังได้ปล่อยตัวมาเพื่อแจ้งข่าวแก่ทางกุรีปันว่าให้อินูไปรับของคืนเอง เพราะ ปันหยีมิสาหรังประสงค์จะเห็นหน้าอินู เมื่ออินูและปันหยีมิสาหรังได้พบกัน อินูพอใจปันหยีมากจึงกล่าวว่า ที่มานี่เพราะจะไปดาหา ไม่ได้มารบ ปันหยีจึงเชิญอินูเข้าพักในเมืองของตน ก่อนอินูลาปันหยีไปแต่งงาน กับจันตะหราได้แลกผ้าซ่าโบะกับปันหยี เมื่อถึงเมืองดาหา อินูทราบว่าจันตะหราหนีไปแล้วจึงจ� ำต้องแต่งงาน กับอาหยังแทนตามความประสงค์ของท้าวดาหา ลิกูและอาหยัง หลังพิธีอภิเษก อาหยังรบเร้าให้อินู