ปี-39-ฉบับที่-3

เรื อนเครื่ องสั บ 10 The Journal of the Royal Institute of Thailand Vol. 39 No. 3 Jul-Sep 2014 การขยายเรือนหรือสร้างเรือนหมู่ที่มีความซับซ้อนมากขึ้นจนกลายเป็นเรือนคหบดี จะมีองค์ประกอบต่าง ๆ ดังนี้ - เรือนนอน เป็นเรือนประธานที่สร้างขึ้นเรือนแรก ที่เรียกว่า “หอนอน” หรือ “หอกลาง” ส� ำหรับเป็นที่อยู่อาศัยของพ่อแม่ - หอรี เป็นเรือนของลูก มักมีขนาดย่อลงมา จะปลูกด้านตรงข้ามกับเรือนนอน ซึ่งเป็นเรือนรีในทิศทางเดียวกัน - หอขวาง ใช้เป็นส่วนต้อนรับแขก ท� ำบุญเลี้ยงพระ พักผ่อน และใช้เป็นที่ประกอบ พิธีตามประเพณีต่าง ๆ หอขวางประกอบด้วยฝา ๓ ด้าน โดยด้านที่เปิดโล่ง ติดอยู่กับชาน จะวางต� ำแหน่งอยู่กลางบ้านหรือไม่ก็ได้ ถ้าเป็นกุฏิเรียกว่า “หอฉัน” หรือ “หอสวดมนตร์” มีลักษณะเป็นเรือนโปร่งและปลูกขวางเรือนนอน - เรือนครัว เป็นเรือนบริการขนาดเล็ก ตั้งอยู่ทางด้านปลายนอกชาน ด้านทิศตะวันตก เพราะสามารถรับแสงแดดได้ ตัวเรือนจะขวางกับเรือนนอน ฝาเรือนเป็นฝาขัด แตะโปร่ง หน้าจั่วตีเป็นไม้เว้นร่องหรือเป็นแบบรัศมี เพื่อการระบายอากาศและ ควันไฟ - หอนก หรือ หอนั่ง เป็นส่วนที่ใช้ท� ำกิจกรรมพักผ่อนและงานอดิเรกต่าง ๆ เช่น เลี้ยงนก เลี้ยงปลากัด เลี้ยงไม้ดัด บัว ว่าน บอนสี และอาจใช้เป็นที่ต้อนรับแขก ได้ด้วย หอนกมีลักษณะเป็นเรือนขนาดเล็ก โดยมากมักมีลักษณะโปร่ง ตั้งอยู่กลาง นอกชาน เนื่องจากพื้นที่ใช้สอยหลักเป็นเรือนอยู่ชั้นบน เรือนทั้งหมดจึงเชื่อมต่อกันด้วยชานเปิด โล่ง ที่กลางชานนิยมปลูกต้นไม้ใหญ่ โดยเจาะช่องกลางชานให้ต้นไม้โผล่ขึ้นมาจากพื้นดิน เพื่อให้ร่มเงา แก่พื้นที่ส่วนชานและไม้กระถางที่วางตกแต่งในส่วนชาน ลักษณะเด่นของการขยายตัวของเรือนไทย คือท� ำให้ต่อเติมได้โดยไม่มีผลกระทบ ต่อผู้อยู่อาศัยและไม่เป็นอันตราย เพราะการรับน�้ ำหนักของอาคารจะขยายออกไปทางด้านข้าง ๒. เรือนร้านค้าริมน�้ ำ สร้างขึ้นเพื่อกิจกรรมค้าขายอยู่ร่วมกับการพักอาศัย จึงมีประโยชน์ใช้สอยแตกต่างจากเรือน พักอาศัยทั่วไป คือ จะมีพื้นที่หลัก ๒ ส่วน ด้านหน้าเปิดเป็นร้านค้า มีพื้นที่ส� ำหรับค้าขาย และวางสินค้า ส่วนหลังเป็นที่อยู่อาศัย ประกอบด้วยห้องโถง ห้องนอน เรือนครัว และที่รับประทานอาหาร ด้านหน้า ในส่วนค้าขายจะเชื่อมกันด้วยสะพานทางเดิน ถัดออกไปจะท� ำสะพานยื่นออกไปเป็นท่าน�้ ำเพื่อให้เรือน เทียบท่าขนถ่ายสินค้า