ปี-39-ฉบับที่-3

171 กาญจนา นาคสกุล วารสารราชบัณฑิตยสถาน ปีที่ ๓๙ ฉบับที่ ๓ ก.ค.-ก.ย. ๒๕๕๗ ค� ำหยาบ การใช้ค� ำลงท้าย การใช้ภาษาในพิธีที่เกี่ยวกับชีวิต การใช้น�้ ำเสียง การเลี่ยงการใช้ค� ำบางค� ำ หรือการจ� ำต้องใช้ค� ำบางค� ำในสถานการณ์หนึ่ง ๆ บทความนี้จะเสนอลักษณะของวัฒนธรรมการใช้ภาษาที่เกี่ยวกับการเรียกชื่อบุคคล ชื่อพืช ชื่อ สัตว์ องค์กร และสิ่งของบางชนิดในภาษาไทย โดยแยกเป็น ค� ำน� ำหน้าชื่อบุคคล กับ ค� ำน� ำหน้าค� ำนาม ย่อยอื่น ๆ ค� ำน� ำหน้าชื่อบุคคลใช้กับชื่อเฉพาะของบุคคลคนหนึ่ง ๆ ส่วนค� ำน� ำหน้าค� ำนามย่อยใช้กับค� ำ ที่เป็นชื่อของพืช สัตว์ สถานที่และสิ่งของบางชนิด ๑. สามานยนามกับวิสามานยนาม สามานยนาม หรือ ค� ำนามสามัญ หมายถึง ค� ำที่ใช้เรียกคน สัตว์ และสิ่งต่าง ๆ เป็นค� ำ ที่ก� ำหนดให้เรียกสิ่งต่าง ๆ ที่มีอยู่ ใช้อยู่ หรือคิดถึงได้ในสังคม ค� ำดังกล่าวนี้ ต� ำราไวยากรณ์ไทยเรียกว่า สามานยนาม หรือ ค� ำนามสามัญ ในมโนทัศน์ของคนไทย สิ่งต่าง ๆ ที่เรียกด้วยค� ำที่เป็นสามานยนามอาจ แบ่งพอให้เห็นเป็นกลุ่มต่าง ๆ ดังนี้ ๑.๑ ค� ำที่มีความหมายถึงคน มีทั้งคนที่ยังไม่เกิด เกิดแล้วไปจนถึงคนที่สิ้นชีวิตแล้ว เช่น ลูก เด็ก นักเรียน คน ทหาร แพทย์ กวี ต� ำรวจ ช่าง กรรมกร ฯลฯ รวมทั้งผู้ที่คนนับถือ เช่น กษัตริย์ เจ้า ภิกษุ สามเณร ฯลฯ ๑.๒ ค� ำที่หมายถึงผู้ที่มีลักษณะพิเศษกว่าคนธรรมดา เช่น พระเจ้า พระเป็นเจ้า พรหม เทพ เทวดา นางฟ้า นักสิทธิ วิทยาธร ฯลฯ รวมทั้งสัตว์ในจินตนาการและอมนุษย์ต่าง ๆ เช่น ยักษ์ ครุฑ นาค หงส์ ราชสีห์ เปรต ฯลฯ ๑.๓ ค� ำที่เป็นชื่อของสัตว์ทั้งหมด รวมทั้งกลุ่มย่อยที่แบ่งออกไปของสัตว์นั้น ๆ เช่น นก หนู งู ปลา แมลง หมา แมว ลิง เสือ ฯลฯ ๑.๔ ค� ำที่เป็นชื่อของต้นไม้และพืชพรรณต่าง ๆ รวมทั้งส่วนต่าง ๆ ของพืชพรรณนั้น ๆ เช่น ต้น เถาใบ ดอก ฝัก เมล็ด เกสร กลีบ เปลือก ราก ฯลฯ ๑.๕ ค� ำที่เป็นชื่อของสิ่งของเครื่องใช้ต่าง ๆ เช่น รถ เรือ หม้อ มีด ถ้วย ชาม ช้อน ฯลฯ ๑.๖ ค� ำที่มีความหมายถึงความคิด มโนทัศน์ และจินตนาการของมนุษย์ เช่น ความคิด ความฝัน สวรรค์ นรก ความโกรธ ความรู้สึก รวมทั้งสิ่งที่มนุษย์อาจจับต้องได้ยาก เช่น คลื่นไฟฟ้า รังสี ความร้อน เวลา อวกาศ ดาว จักรวาล เชื้อโรค ฯลฯ ๑.๗ ค� ำอื่น ๆ ที่เปลี่ยนความหมายหรือสร้างขึ้นเพื่อใช้ในการเปรียบเทียบหรือค� ำในบริบท ต่าง ๆ เช่น ส� ำนวน ค� ำพังเพย ค� ำขวัญ ค� ำอ้างอิง โคลง กลอน ฯลฯ รวมทั้งสูตรและกฎทั้งหลาย