ปี-39-ฉบับที่-3

ความเกี่ ยวข้องกั นของศิ ลปะประเภทรมยศิ ลป์ 150 The Journal of the Royal Institute of Thailand Vol. 39 No. 3 Jul-Sep 2014 อีกแห่งหนึ่ง ตอนกล่าวถึงพระสมุทรโฆษกับนางพินทุมดีพากันดั้นดงไปตามทุรสถานในป่าพิมพานต์ จนกระทั่งถึงห้วงน�้ ำใหญ่เกินก� ำลังที่ว่ายน�้ ำข้ามไปได้ ขณะร� ำพึงอยู่นั้น มีขอนไม้งิ้วลอยมา ทั้ง ๒ องค์ จึงเกาะขอนไม้ลอยไปจนถึงกลางห้วงน�้ ำเกิดพายุโหมพัดพานคลื่นซัดขอนไม้ขาดกลางท� ำให้ทั้ง ๒ องค์ พลัดกัน นางพินทุมดีขึ้นฝั่งได้และเดินทางไปจนถึงเมืองมัทราช อาศัยอยู่กับยายคนหนึ่ง มอบแหวนให้ยาย ไปขายเศรษฐี ได้เงินมาแล้วนางพินทุมดีให้สร้างโรงทานให้ช่างเขียนรูปบนผนังเป็นเรื่องราวของนางกับ พระสมุทรโฆษ ตั้งแรกแต่เทพโอบองค์ อดิศรสุริยวงศ์ มาวางในปรางค์สมสอง เท่าถึงสองดลชลนอง เกาะขอนกรตระกอง แลว่ายในสายสินธุธาร เกิดมหาวาตะพะพาน คลื่นคลั่งบันดาล ก็ฟัดก็ฟาดขาดขอน สองเสวยทุกข์แทบเมือมรณ์ สองท่องชโลธร ทั้งสองขจัดพลัดกัน จากนั้น นางพินทุมดีให้จัดสิ่งของต่าง ๆ ทั้งเงินทอง เสื้อผ้าและอาหารส� ำหรับแจกให้ผู้ที่มา โรงทาน และสั่งพนักงานผู้จ่ายทานพาผู้ที่รับทานไปดูรูปวาด ใครดูแล้วร้องไห้ก็ให้มาบอก ฝ่ายพระสมุทรโฆษซึ่งว่ายอยู่กลางทะเลนั้น บังเอิญนางเมขลาเหาะมาพบ และไปทูลพระอินทร์ พระอินทร์จึงสั่งให้นางเมขลาไปช่วยไว้ และมีเทวโองการให้พิทยาธรน� ำพระขรรค์ไปคืนพระสมุทรโฆษ พระสมุทรโฆษได้พระขรรค์แล้วก็แปลงเพศเป็นพราหมณ์ตามหานางพินทุมดีไปจนถึงเมืองมัทราช เมื่อ เข้าไปในโรงทาน ได้เห็นรูปวาดก็กันแสง ผู้จ่ายทานจึงน� ำความไปแจ้งแก่นางพินทุมดี นางพินทุมดีได้ฟังก็ ปลาบปลื้มออกไปที่โรงทาน และได้พบกับพระสมุทรโฆษในที่สุด ในบทละครเรื่อง สังข์ทอง พระราชนิพนธ์พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ได้ประสาน ประติมากรรมไว้ในเรื่องอยู่แห่งหนึ่ง ตอนที่ท้าวยศวิมลกับนางจันท์เทวีมาตามพระสังข์ที่เมืองสามนต์ นางจันท์เทวีคิดวิธีที่จะได้พบพระสังข์โดยขอเข้าไปยู่กับพวกวิเสทได้ท� ำเครื่องเสวยใด ๆ ก็เป็นพอพระทัย ของพระสังข์เสมอ จนกระทั่งนางจันท์เทวี “จะแกล้งแกงฟัก”