ปี-39-ฉบับที่-3

147 วินั ย ภู่ระหงษ์ วารสารราชบัณฑิตยสถาน ปีที่ ๓๙ ฉบับที่ ๓ ก.ค.-ก.ย. ๒๕๕๗ งานสถาปัตยกรรมที่อาจนับเป็นตัวอย่างของความเกี่ยวข้องกันของวรรณคดีกับสถาปัตยกรรม ได้แก่ พระที่นั่งสรรเพชญปราสาท เมืองโบราณ บางปู จังหวัดสมุทรปราการ (ภาพที่ ๒๙) เมืองโบราณ ได้สร้างพระที่นั่งสรรเพชญปราสาทจ� ำลองพระที่นั่งสรรเพชญปราสาทองค์เดิมที่สร้างขึ้นในสมัยสมเด็จ พระบรมไตรโลกนาถ (พ.ศ. ๑๙๙๑-๒๐๓๑) ที่จังหวัดพระนครศรีอยุธยา พระที่นั่งองค์เดิมนี้ถูกเผา ท� ำลายเหลือแต่ฐานเมื่อ พ.ศ. ๒๓๑๐ พระที่นั่งสรรเพชญปราสาทองค์จ� ำลองนี้ เมืองโบราณได้สร้างขึ้น “โดยค้นคว้าจากหลักฐานดั้งเดิมทั้งของไทยและต่างชาติ จากฐานที่เหลือลักษณะให้เห็นอย่างคร่าว ๆ มา ก� ำหนดเป็นผังขึ้น และหาหลักฐานจากภาพเขียน ไม้สลัก และโบราณวัตถุในสมัยอยุธยาที่มีทรวดทรง คล้ายกันเป็นจุดเริ่มต้น ประกอบกับหลักฐานจากเอกสาร เช่น จดหมายเหตุ ต� ำนาน พระราชพงศาวดาร เพื่อสอบค้นลักษณะภายในของปราสาท” หลักฐานที่อาจเชื่อได้ว่าเป็นเอกสารชิ้นเดียวกับเอกสารที่ใช้ประกอบส่วนหนึ่งในการสร้าง พระที่นั่งสรรเพชญปราสาทจ� ำลององค์นี้ คือ ค� ำให้การขุนหลวงวัดประดู่ทรงธรรม ในเอกสารจากหอหลวง ตอนที่ ๒ ว่าด้วยพระราชวังหลวง เสนอโดย ปรีดา ศรีชลาลัย ดังมีข้อความกล่าวถึงพระที่นั่งสรรเพชญ ปราสาท ดังนี้ “พระที่นั่งสรรเพชญมหาปราสาทมียอดซุ้มมณฑปนพสูญเก้ายอด มีมุขสั้นสองด้าน มีมุขโถงออก มาจากปราสาทใหญ่ ไม่มียอด มีแต่หลังคา (ศร) สามชั้นน่าบัณประเจิด มีเสาครีพสิงหเทพนม มีนารายน์ ยืนย้อยลงมาตามหน้าบัณ ในมุขโถงนั้นมีพระแท่นมณฑปบุษบกทองค� ำนั้งในมุขโถง เปนที่เสดจออกทรง พระราชปราไสยแก่แขกเมืองต่างประเทศถวายบังคมน่ามุขโถง ในกลางพระที่นั่งสรรเพชญมหาปราสาท นั้น มีพระแท่นปัญญงคกาญจนเนาวรัตนสามชั้นรูปอย่างพระเบญจา ไม่มีมณฑปมีพระมหาเสวตรฉัตร ปักที่หลังแท่นปัญญงค ๆ นั้น ท� ำด้วยทองค� ำนพน�้ ำเก้า ประดับเพชรและพลอยต่าง ๆ มีค่าสูงสามศอก ทองค� ำหุ้มหนักถึงเก้าสิบชั่งลงยาราชาวะดีประดับเนาวรัตนพร้อมทุกศี บนพื้นพระแท่นปัญญงคทองค� ำ นั้นปูหนังราชสีห์ ซึ่งมีมาแต่โบราณนั้น เปนที่เสดจขึ้นนั่งออกรับแขกเมืองบ้าง ออกรับเจ้าประเทศราชบ้าง ออกขุนนางเมื่อวันราชาภิเศกบ้าง มีเครื่องสูงปักรอบพระแท่นปัญญงค...” อนึ่ง โคลงนิราศนครสวรรค์ ของพระศรีมโหสถ พรรณนาพระที่นั่งสรรเพชญปราสาทไว้ว่า สรรเพชญปราสาทต้าน หาวหน ชวยโชติพรายอ� ำพล เพริศแพร้ว มกุฎพิมานมณ ฑริเทพ เทียมฤๅ เรียงเรียบโรงคชแก้ว ถี่ถ้วนงามสม