ปี-39-ฉบับที่-3

วารสารราชบัณฑิตยสถาน ปีที่ ๓๙ ฉบับที่ ๓ ก.ค.-ก.ย. ๒๕๕๗ อิทธิพลส� ำคัญต่อการสร้างสรรค์ศิลปะ * วิทย์ พิณคันเงิน ภาคีสมาชิก ส� ำนักศิลปกรรม ราชบัณฑิตยสถาน ค� ำว่า อิทธิพล (influence) หมายถึง ก� ำลัง หรือ พลัง ที่ยังผลให้ส� ำเร็จ เช่น อ� ำนาจของรัฐบาลซึ่ง ปกครองประเทศ อ� ำนาจของบุคคลที่สามารถดลบันดาลให้เป็นไปตามความประสงค์ หรืออ� ำนาจที่สามารถ บันดาลให้ผู้อื่นคล้อยตามหรือท� ำตาม ตลอดจนอ� ำนาจที่สามารถบันดาลให้เป็นไปได้ต่าง ๆ อิทธิพลในทางศิลปะ จึงหมายถึงอ� ำนาจหรือพลังแห่งความยอมรับของฝ่ายหนึ่งซึ่งมีต่ออีกฝ่าย หนึ่ง เป็นการยอมรับน� ำสิ่งนั้น ๆ มาใช้ มาปรับแก้ มาประยุกต์ และมาผสมผสานให้เข้ากันกับของตน หรือ สร้างสรรค์ตามกระแสอิทธิพลเหล่านั้น จึงท� ำให้ลักษณะรูปแบบของผลงานศิลปะปรากฏออกมาให้เห็นได้ ชัดเจน มากน้อยขึ้นอยู่กับอิทธิพลที่ได้รับว่ามีมากน้อยกว่ากันเพียงไร โดยไม่จ� ำกัดว่าจะเป็นการตกอยู่ใน อิทธิพลทางแนวความคิดหรือรูปแบบ อิทธิพลด้านความคิด นั้นสามารถสร้างสรรค์ได้โดยไม่ปรากฏให้เห็นเป็นอิทธิพลแบบที่เรียกกัน ว่า “อิทธิพลที่มองไม่เห็น” เพราะกลมกลืนไปกับรูปแบบศิลปะดั้งเดิม จึงหมายถึงการใช้ปัญญาความคิด ของผู้สร้างสรรค์จนสามารถรักษาเอกลักษณ์แห่งศิลปะของตนไว้ได้อย่างมั่นคง แต่หากใช้ปัญญาความคิด เพียงเล็กน้อยหรือไม่ใช้เลย ก็จะปรากฏลักษณะรูปแบบฟ้องตัวเองว่าไม่สามารถรักษาเอกลักษณ์ไว้ได้และ อาจเรียกได้ว่า “อิทธิพลที่มองเห็น” อิทธิพลทางด้านต่าง ๆ มีดังนี้ อิทธิพลทางสภาพภูมิศาสตร์ จากการที่มนุษย์อาศัยอยู่ในที่โล่งแจ้ง ไม่ได้อยู่ในถ�้ ำอีกต่อไปแล้วนั้น ท� ำให้พบว่ามีชุมนุมที่อยู่รวมกันเป็นกลุ่ม เป็นสังคม เพราะมีผู้ขนานนามมนุษย์ว่า “สัตว์สังคม” ซึ่งนอกจาก จะอยู่อาศัยแล้ว ยังได้ท� ำมาหากินในบริเวณใกล้ที่อยู่อาศัยนั้นด้วย ถึงจะไกลออกไปก็ไม่มากนัก จะเห็นได้ จากตัวอย่างที่ค้นพบในทะเลสาบแห่งหนึ่ง ที่ประเทศสวิสเซอร์แลนด์ ปลูกที่อยู่อาศัยกันโดยมีเสาสูง แม้ พวกที่อยู่อาศัยตามฝั่งแม่น�้ ำหลายแห่ง ก็สร้างที่อยู่อาศัยบนเสาสูงเช่นกัน ยิ่งในบางท้องถิ่นมีน�้ ำท่วมล้น ฝั่งทุกปี เช่นในแถบลุ่มแม่น�้ ำของประเทศไทยก็ท� ำให้ต้องสร้างบ้านเรือนมีเสาสูง ในต่างประเทศหรือประเทศ อื่น ๆ อาจแตกต่างกันไปบ้างเพราะมีภูมิประเทศไม่เหมือนกัน * บรรยายในการประชุมส� ำนักศิลปกรรม เมื่อวันที่ ๒๐ มิถุนายน พ.ศ. ๒๕๕๖