วารสารปี-40-ฉบับที่-3-resize

สมเด็ จพระศรี พั ชริ นทราบรมราชิ นี นาถ : ผู้น� ำสตรี แห่งสยามสมั ยปฏิ รูป 46 The Journal of the Royal Society of Thailand Vol. 40 No. 3 Jul-Sep 2015 มหาวิทยาลัยมหิดล) โรงเรียนวิเชียรมาตุ และโรงเรียนสภาราชินี (จังหวัดตรัง) โรงเรียนจอมสุรางค์อุปถัมภ์ (จังหวัดพระนครศรีอยุธยา) โรงเรียนราชินีบูรณะ (จังหวัดนครปฐม) โรงเรียนศรียานุสรณ์ (จังหวัดจันทบุรี) โรงเรียนสตรีราชินูทิศ (จังหวัดอุดรธานี) และโรงเรียนมัธยมวัดเบญจมบพิตรซึ่งสมเด็จพระศรีพัชรินทรา บรมราชินีนาถเสด็จฯ มาทรงควบคุมการก่อสร้างแทนพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว การแพทย์ การพยาบาล และการสังคมสงเคราะห์ สมเด็จพระศรีพัชรินทรา บรมราชินีนาถ ทรงมีความห่วงใยความเจ็บไข้ได้ป่วยของราษฎรและทหารเป็นอย่างยิ่ง ได้ทรงสนับสนุนการก่อตั้ง โรงพยาบาลศิริราช ซึ่งนับว่าเป็นโรงพยาบาลแห่งแรกของประเทศสยาม และพระราชทานพระราชทรัพย์ ส่วนพระองค์ ตั้งโรงเรียนแพทย์ผดุงครรภ์ขึ้นเมื่อ พ.ศ.  ๒๔๓๔ ส� ำหรับเป็นสถานศึกษาวิชาพยาบาลและ ผดุงครรภ์ของสตรี ทั้งยังทรงจ่ายเงินเดือนแพทย์ มิชชันนารี ช่วยเหลือค่าใช้จ่าย ตลอดจนค่าอาหารของ นักเรียน และพระราชทานเงินให้แก่หญิงอนาถาที่มาคลอดบุตรตามการแพทย์สมัยใหม่แบบตะวันตก ในโรงพยาบาลศิริราชเพื่อเป็นค่าใช้สอยทุกคน ทั้งนี้ สมเด็จพระศรีพัชรินทรา บรมราชินีนาถทรงเป็นผู้น� ำ ชักชวนสตรีไทยให้เลิกการคลอดบุตรในลักษณะที่ต้องอยู่ไฟมาใช้วิธีการพยาบาลแบบสากลที่สุขสบาย และได้ผลดีกว่า นอกจากนี้ เมื่อมีการจัดตั้งสภาอุณาโลมแดงตามความคิดริเริ่มของท่านผู้หญิงเปลี่ยน ภาสกร วงศ์ โดยชักชวนสตรีอาสาสมัครและได้กราบบังคมทูลสมเด็จพระนางเจ้าสว่างวัฒนา พระบรมราชเทวี เพื่อขอพระราชทานพระบรมราชานุญาตตั้งสภาอุณาโลมแดงแห่งชาติสยามขึ้น ซึ่งพระบาทสมเด็จ พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้พระราชทานพระบรมราชานุญาตให้จัดตั้งสภาอุณาโลมแดงขึ้นเมื่อวันที่ ๒๖ เมษายน พ.ศ.  ๒๔๓๖ เพื่อเป็นศูนย์กลางบรรเทาทุกข์ช่วยเหลือผู้เจ็บป่วย ในคราวที่เกิดความขัดแย้ง ระหว่างสยามกับฝรั่งเศสเรื่องเขตแดนริมฝั่งแม่น�้ ำโขงเมื่อ พ.ศ.  ๒๔๓๖ เป็นที่รู้จักกันว่า วิกฤติการณ์ ร.ศ. ๑๑๒ หรือวิกฤติการณ์ปากน�้ ำ ท� ำให้ทหารและราษฎรจ� ำนวนมากได้รับบาดเจ็บ สภาอุณาโลมแดง ได้เป็นศูนย์กลางในการบรรเทาทุกข์ให้เป็นอย่างมาก หลังจากวิกฤติการณ์ดังกล่าว สภาอุณาโลมแดงจึง ใช้ชื่อว่าสภากาชาดสยาม ซึ่งเปลี่ยนเป็นโรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์และสภากาชาดไทยในปัจจุบัน นับว่า เป็นองค์กรสาธารณประโยชน์องค์กรแรกในประเทศไทย ทั้งนี้พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระนางเจ้าสว่างวัฒนา พระบรมราชเทวี (สมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า) เป็นสภาชนนี และสมเด็จพระศรีพัชรินทรา บรมราชินีนาถ ขณะเป็นสมเด็จ พระนางเจ้าเสาวภาผ่องศรี พระวรราชเทวี ด� ำรงต� ำแหน่งสภานายิกา สืบต่อมาเป็นเวลาถึง ๒๖ ปี ท่านผู้หญิง เปลี่ยน ภาสกรวงศ์ เป็นเลขานุการิณีสภาอุณาโลมแดง สมเด็จพระศรีพัชรินทรา บรมราชินีนาถได้ทรงบริจาค พระราชทรัพย์ส่วนพระองค์ในกิจกรรมขององค์กรกุศลนี้อยู่เนือง ๆ นอกจากนี้ยังได้ทรงบริจาคพระราช ทรัพย์แก่โรงพยาบาลหลายแห่งทั้งในกรุงเทพมหานครและต่างจังหวัด