วารสารปี-40-ฉบับที่-3-resize

347 รองศาสตราจารย์สิ วลี ศิ ริ ไล วารสารราชบัณฑิตยสภา ปีที่ ๔๐ ฉบับที่ ๓ ก.ค.-ก.ย. ๒๕๕๘ แก่โปรธากอรัสว่า ฮิปโปกราตีสผู้มาจากครอบครัวฐานะดีในเอเธนส์ต้องการที่จะประสบความส� ำเร็จ ของชีวิตทางการเมืองและต้องการมาเป็นศิษย์ของโปรธากอรัส โสกราตีสถามโปรธากอรัสว่าฮิปโปกราตีส จะได้อะไรบ้างจากการมาเป็นศิษย์ โปรธากอรัสตอบว่าเมื่อฮิปโปกราตีสมาพบเขาแล้ววันแรกเมื่อกลับไป ก็จะดีขึ้นกว่าวันที่ผ่านมา และแต่ละวันที่มาพบเขาเมื่อกลับไปชีวิตจะดีขึ้นเรื่อย ๆ กว่าเดิม ๔ โสกราตีสสงสัย และถามโปรธากอรัสว่า ฮิปโปกราตีสจะดีขึ้นกว่าเดิมและดีขึ้นเรื่อย ๆ หมายความว่าอย่างไร ดีขึ้นอย่างไร โปรธากอรัสตอบว่า เขาไม่ได้สอนความรู้เหมือนที่อาจารย์ชาวกรีกสมัยนั้นสอน ได้แก่ คณิตศาสตร์ ดาราศาสตร์ ภูมิศาสตร์ ศิลปะ ดนตรี แต่ฮิปโปกราตีสจะได้เรียนในสิ่งที่เขาต้องการมาเรียน ซึ่งเป็น สิ่งส� ำคัญทั้งในชีวิตส่วนตัวและชีวิตในสังคม เขาจะสามารถพูดและจัดการเรื่องในครอบครัวได้อย่างดีเยี่ยม เช่นเดียวกับการจัดการเรื่องของสังคม โสกราตีสมีความสงสัยในเรื่องการสอนเพื่อความส� ำเร็จของชีวิตในสังคมตามที่โปรธากอรัสอธิบาย โดยเห็นว่า ทั้งตัวครูผู้สอนและศิษย์ต่างก็ไม่มีความรู้ที่แท้จริงและอาจท� ำในสิ่งที่ผิด การมีความรู้ว่าเรา จะได้สิ่งต่าง ๆ ที่เราต้องการมาอย่างไร โดยไม่รู้ว่าอะไรคือสิ่งที่ถูกต้องที่เราควรได้มาย่อมเป็นสิ่งที่ผิด เช่นเดียวกับการจะเป็นผู้น� ำย่อมต้องรู้ว่าตนควรพูดอย่างไร ควรท� ำให้ประชาชนมั่นใจในเรื่องอะไร และ ควรจะน� ำประชาชนไปทางใด ถ้าปราศจากความรู้อย่างแท้จริงในเรื่องเหล่านี้ย่อมเกิดผลเสีย โสกราตีส มีความเห็นว่าทั้งโสฟิสท์และศิษย์ต่างก็ไม่มีความรู้ที่แท้จริงเปรียบเสมือนคนตาบอดจูงคนตาบอด ๕ ผู้ที่เชื่อ และปฏิบัติตามค� ำสอนของโสฟิสท์ย่อมอันตรายทั้งแก่ตัวเองและแก่สังคม ข้อโต้แย้งของโสกราตีส โสกราตีสเสนอความคิดโต้แย้งโสฟิสท์ว่า ความรู้ไม่ได้หมายถึงการรู้จักสิ่งต่าง ๆ อย่างผิวเผินด้วย ประสาทสัมผัส แต่ต้องรู้ถึงความจริงที่เป็นสากลของสิ่งนั้น ตัวอย่างเช่น เมื่อพูดถึงความดี ความดีที่คนเรา รู้จักในแต่ละสังคมย่อมมีความแตกต่างกัน แต่ถ้ามนุษย์เราสามารถก้าวพ้นจากความจริงระดับนี้ได้ด้วย ปัญญาก็จะสามารถเข้าถึงหรือพบความดีที่เป็นมาตรฐานสากล ดังเช่น ภาพแสดง ๔ Loc, cit. ๕ Ibid., p. 189 ความดี ความดี ความดี ความดี ความดี ภาพที่ ๑