วารสารปี-40-ฉบับที่-3-resize

สมเด็ จพระนางเจ้าสิ ริ กิ ติ์ พระบรมราชิ นี นาถ กั บการส่งเสริ มหั ตถกรรมทอผ้าอี สาน 20 The Journal of the Royal Society of Thailand Vol. 40 No. 3 Jul-Sep 2015 เรื่องผ้าซึ่งท� ำให้ครูฝึกเห็นว่าทรงสนพระทัยจริง ๆ ขณะเดียวกันทรงมีวิธีการในการติชมผลงาน โดยทรง ต� ำหนิอ้อม ๆ แต่เมื่อผลงานดีก็มีพระราชด� ำรัสชมเชยครูฝึกโดยตรง นางหนูพัน ครูฝึกไหมขิดจากบ้านน้อย วัดถ�้ ำกลองเพล จังหวัดอุดรธานี ซึ่งโปรดเกล้าฯ ให้ไปฝึกสอน ณ ศูนย์ศิลปาชีพจิตรลดา เล่าว่า ทรงสวม ฉลองพระองค์ไหมขิดจากฝีมือทอของนางหนูพัน และมีพระราชด� ำรัสที่ยังความปลื้มปีติให้แม่หนูพันเป็น อย่างยิ่งว่า “แม่หนูพันท� ำผ้าขิดได้ดี ฉันใส่สวยไหม” ๔๐ นางสงกาจากบ้านเดียวกันซึ่งได้เข้ามาเป็นครูฝึก ที่ศูนย์ศิลปาชีพจิตรลดาเช่นกัน ก็ตั้งใจที่จะท� ำงานรับใช้เบื้องพระยุคลบาทไปตลอด จะหยุดทอก็ต่อเมื่อ “สมเด็จแม่บอกว่าพอแล้ว เลิกแล้ว” ๔๑ จากการสัมภาษณ์บรรดาครูฝึกในแผนกต่าง ๆ ของศูนย์ศิลปาชีพกุดนาขามจะเห็น ได้ว่าครูฝึกเหล่านั้นล้วนเสียสละความสุขหรือผลประโยชน์ส่วนตน เพราะส� ำนึกในพระมหากรุณาธิคุณ นางค� ำสอน สระทอง ครูฝึกแพรวา จากบ้านโพนจังหวัดกาฬสินธุ์ เล่าว่า มีรายได้จากการทอแพรวาที่บ้านโพน มากกว่าเบี้ยเลี้ยงที่ได้รับจากศูนย์ศิลปาชีพ หากเต็มใจมาเป็นครูฝึกเพราะ “ท่านให้มาช่วยก็ต้องมาในฐานะ เราเป็นพสกนิกร” นางค� ำสอนยังเล่าด้วยว่าเคยมีผู้มาแนะน� ำว่า ไม่ควรสอนศิลปะการทอแพรวาแก่ชุมชนอื่น เพราะอาจจะผลิตงานมาจ� ำหน่ายแข่งขันกัน แต่นางค� ำสอนมีความเห็นว่า “ไม่เป็นไรเพราะงานท่าน ท่านต้องการให้มาสอนก็ภูมิใจ” ๔๒ ตัวอย่ างความคิดเห็นของครูฝึกดังกล่ าวสะท้อนให้ เห็นว่ า การถ่ ายทอดงาน ศิลปหัตถกรรมผ่านโครงการส่งเสริมศิลปาชีพนั้น เกิดขึ้นได้ก็เพราะบรรดาช่างฝีมือต่างซาบซึ้งใน พระมหากรุณาธิคุณที่ทรงมีต่อราษฎร ทุกคนล้วนส� ำนึกในพระเมตตาคุณซึ่งทรงเอาพระทัยใส่ต่อความเป็น อยู่ของช่างฝีมือชั้นเยี่ยมเหล่านี้อย่างทั่วถึง (๒) การพัฒนาศิลปหัตถกรรมทอผ้า สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถโปรดเกล้าฯ ให้มีการพัฒนาศิลปะ การทอผ้าควบคู่กับการอนุรักษ์ไปด้วย ผ้าทอเหล่านั้นจึงมีคุณภาพดีขึ้นและเป็นที่ต้องการของผู้ซื้อมากขึ้น ผ้าไหมมัดหมี่ ในการทอผ้าไหมมัดหมี่ที่ บ้านนาโพธิ์ อ� ำเภอนาโพธิ์ จังหวัดนครพนม บ้านนาเสียว อ� ำเภอเมือง จังหวัดชัยภูมิ และหมู่บ้านต่าง ๆ ของอ� ำเภอนาหว้า จังหวัดนครพนม โปรด เกล้าฯ ให้น� ำลายเดิมมาปรับปรุงให้เกิดลายใหม่ขึ้น เช่น ลายเลื่อมสลับ ลายกอไผ่ ลายปราสาท ลายพระเทพ ลายศิลปาชีพ ลายบัวสวรรค์ ลายสวัสดิ์ ๔๐ สัมภาษณ์นางหนูพัน บุญประโคน ครูฝึกไหมขิด ณ บ้านน้อยวัดถ�้ ำกลองเพล อ� ำเภอหนองบัวล� ำภู จังหวัดอุดรธานี ๑๐ เมษายน ๒๕๓๕. ๔๑ สัมภาษณ์นางสงกา วงหาทับ สมาชิกกลุ่มทอผ้าไหม ณ บ้านน้อยวัดถ�้ ำกลองเพล อ� ำเภอหนองบัวล� ำภู จังหวัดอุดรธานี ๑๐ เมษายน ๒๕๓๕. ๔๒ สัมภาษณ์นางค� ำสอน สระทอง ครูฝึกแพรวา ณ ศูนย์ศิลปาชีพบ้านกุดนาขาม ต� ำบลเจริญศิลป์ จังหวัดสกลนคร.