วารสารปี-40-ฉบับที่-3-resize

บ้านสามขา : บทเรี ยนความส� ำเร็ จของการพั ฒนาที่ ไม่ต้องอาศั ยทฤษฎี 256 The Journal of the Royal Society of Thailand Vol. 40 No. 3 Jul-Sep 2015 คณะกรรมการหมู่บ้านด้วยความช่วยเหลือของนักวิชาการจากภายนอกชุมชนท� ำให้ทราบว่าความยากจน และหนี้สินของชาวบ้านเกิดจากเหตุ ปัจจัยส� ำคัญ ๒ ประการ คือ (๑) รายได้จากอาชีพหลักคือการท� ำไร่และ ท� ำนาไม่แน่นอนเนื่องจากสภาพภูมิอากาศ และ (๒) พฤติกรรมการบริโภคที่เปลี่ยนแปลงไปตามกระแสนิยม การแก้ปัญหาความยากจนและปัญหาหนี้สินของชาวบ้านชุมชนบ้านสามขาอันเนื่องมาจากการท� ำไร่และ ท� ำนาไม่ได้ผลอันเนื่องมาจากสภาพธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมจะได้กล่าวถึงต่อไปในบทเรียนที่ ๔ บทเรียนของการแก้ปัญหาความยากจนและความเป็นหนี้สินของชาวบ้านชุมชนบ้านสามขาถือว่า เป็นบทเรียนที่มีความน่าสนใจไม่น้อย ความเจริญก้าวหน้าโดยที่ภาครัฐเป็นผู้แนะน� ำเข้าไปในหมู่บ้าน เช่น ระบบไฟฟ้า ถนน การสื่อสารโทรคมนาคม คือสาเหตุที่ท� ำให้พฤติกรรมการบริโภคของประชาชน เปลี่ยนแปลงไป ความฟุ้งเฟ้อฟุ่มเฟือยในการซื้อหาสินค้าและบริการที่ไม่จ� ำเป็นต่อการด� ำรงชีวิตมีมาก ขึ้นนั้นส่วนหนึ่ง อีกส่วนหนึ่งที่พ่วงมาพร้อมกันคือ ความลุ่มหลงในอบายมุขทั้งสุรา ยาเสพติด และ การพนัน ช่วงเวลาเพียงไม่กี่ปีหลังจากสาธารณูปโภคดังกล่าวถูกแนะน� ำเข้าสู่หมู่บ้าน เมื่อสิ้น พ.ศ. ๒๕๔๐ ชาวบ้านมีหนี้สินรวมกันราว ๑๘ ล้านบาท (เฉลิมเกียรติ ตะดวงดี, ๒๕๕๒) ถ้าไม่มีมาตรการใด ๆ ในการ แก้ปัญหาดังกล่าว จ� ำนวนหนี้สินของชาวบ้านอาจพอกพูนมากไปกว่านี้จากภาวะของการเป็นหนี้นอกระบบ ภาพที่ ๕ ประชุมชี้แจงการท� ำบัญชีครัวเรือน ภาพที่ ๖ บัญชีครัวเรือนสรุปรายเดือน “บัญชีครัวเรือน” คือ บทเรียนแห่งความส� ำเร็จในการแก้ปัญหา อาศัยการประชุมชี้แจงและการ ระดมความคิดเห็นของสมาชิกในชุมชน ได้ฉันทามติว่าทุกครอบครัวต้องจัดท� ำบัญชีแสดงรายรับ-รายจ่าย ในครอบครัวของตนเองเพื่อให้ทราบว่าในรอบ ๑ เดือนมีรายรับจ� ำนวนเท่าไรและมาจากแหล่งใด และ มีรายจ่ายออกไปเพื่อสินค้าและบริการอะไรบ้างเป็นจ� ำนวนเงินเท่าใด จากนั้นแต่ละครอบครัวต้องประเมิน รายจ่ายโดยพยายามลด หรือตัดทอนรายการที่ไม่จ� ำเป็น โดยเฉพาะอย่างยิ่งการดื่มสุรา เล่นการพนัน และ การซื้อหาสินค้าและบริการที่ไม่มีความจ� ำเป็นออกไป สุดท้ายทุกครอบครัวในชุมชนบ้านสามขามีการจัดท� ำ