วารสารปี-40-ฉบับที่-3-resize

บ้านสามขา : บทเรี ยนความส� ำเร็ จของการพั ฒนาที่ ไม่ต้องอาศั ยทฤษฎี 250 The Journal of the Royal Society of Thailand Vol. 40 No. 3 Jul-Sep 2015 การปกครองและการบริหารจัดการ ชุมชนบ้านสามขามิได้มีความแตกต่างไปจากชุมชนในชนบทแห่งอื่นโดยทั่วไปในแง่ของการปกครอง และการบริหารจัดการ กล่าวคือ ความเป็นอยู่ของประชาชนจะได้รับการดูแลโดยผู้ปกครองตามนโยบาย ของกรมส่งเสริมการปกครองส่วนท้องถิ่น ทั้งนี้ ความส� ำเร็จในการบริหารจัดการซึ่งหมายถึงความอยู่ดี และกินดีของสมาชิกในชุมชนจะมีมากหรือน้อยขึ้นอยู่กับผู้น� ำทางการ ได้แก่ ผู้ใหญ่บ้าน ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้าน สมาชิกองค์การบริหารส่วนต� ำบล อาสาสมัครสาธารณสุขหมู่บ้าน และกรรมการหมู่บ้าน และผู้น� ำที่ไม่เป็น ทางการ ได้แก่ เจ้าอาวาส ปราชญ์ชาวบ้าน และผู้อาวุโสในชุมชนเป็นส� ำคัญ ถ้าผู้น� ำทั้ง ๒ กลุ่มมีคุณธรรม และจริยธรรม มีลักษณะเป็นผู้น� ำที่ดี และเป็นผู้ที่เล็งเห็นประโยชน์สุขของประชาชนเป็นหลัก ชุมชน จะถูกพัฒนาให้มีความเจริญก้าวหน้า ประชาชนในชุมชนเองก็มีความสงบสุข การบริหารจัดการของบ้านสามขาตั้งอยู่บนพื้นฐานของความเป็นพี่เป็นน้อง การท� ำงานหรือ การด� ำเนินกิจกรรมใด ๆ จะมีลักษณะเป็นการร่วมแรงร่วมใจและพึ่งพาอาศัยกัน การบริหารงานของ หมู่บ้านมีการจัดระบบในรูปของคณะกรรมการ ๔ ระดับ ประกอบด้วย (๑) คณะกรรมการหมู่บ้าน (๒) คณะกรรมการที่ปรึกษาประจ� ำหมู่บ้ าน (๓) คณะกรรมการตรวจสอบของหมู่บ้ าน และ (๔) หัวหน้าหมวด ความพิเศษอย่างหนึ่งที่ท� ำให้บ้านสามขาประสบความส� ำเร็จในการสร้างความอยู่ดีมีสุข ให้กับสมาชิกในชุมชนคือ การจัดตั้งกลุ่มเพื่อวัตถุประสงค์เฉพาะถึง ๗ กลุ่ม เช่น กลุ่มกองทุนสวัสดิการ หมู่บ้านสามขา กลุ่มกองทุนเพื่อการผลิตและการลงทุน กลุ่มกองทุนออมทรัพย์เพื่อความมั่นคง กลุ่มงานเพื่อสาธารณประโยชน์ สภาพปัญหาและอุปสรรค แม้บ้านสามขาจะได้ชื่อว่าเป็นหมู่บ้านหนึ่งที่ประสบความส� ำเร็จในการบริหารจัดการจนกลาย เป็นต้นแบบและเป็นสถานที่ส� ำหรับการศึกษาดูงานของหลากหลายหน่วยงานก็ตาม แต่ก็มิได้หมายความ ว่าชุมชนบ้านสามขาจะปลอดจากปัญหาและ/หรืออุปสรรคทั้งปวง ประสบการณ์และสภาพความเป็น จริงที่ปรากฏคือ ความเป็นหมู่บ้านที่ประสบความส� ำเร็จในการพัฒนาของบ้านสามขาแท้จริงแล้วมีพื้นฐาน มาจากปัญหาและอุปสรรคที่เกิดขึ้นในชุมชนเองทั้งสิ้น ไม่ว่าจะเป็นปัญหาด้านสังคม ด้านเศรษฐกิจ หรือ ด้านสิ่งแวดล้อม ผู้น� ำชุมชนทั้งที่เป็นทางการและไม่เป็นทางการต่างร่วมมือกันก� ำหนดกลยุทธ์ในการแก้ ปัญหาดังกล่าวได้อย่างมีประสิทธิภาพนั่นประการหนึ่ง อีกประการหนึ่ง ความเป็นหมู่บ้านที่ประสบความ ส� ำเร็จจนเป็นต้นแบบให้กับหลาย ๆ พื้นที่มิได้หมายความว่าบ้านสามขาไม่มีปัญหาและอุปสรรคให้แก้ไขอีก ต่อไปแล้ว ความจริงยังมีปัญหาทั้งที่เป็นปัญหาเก่าดั้งเดิมที่เรื้อรังสืบมาและปัญหาแปลกใหม่ที่เกิดขึ้น ปัญหาเหล่านี้ล้วนเป็นสิ่งท้าทายให้ผู้น� ำชุมชนบ้านสามขาต้องหามาตรการในการแก้ไขอยู่อย่างต่อเนื่อง