วารสารปี-40-ฉบับที่-3-resize

สมเด็ จพระนางเจ้าสิ ริ กิ ติ์ พระบรมราชิ นี นาถ กั บการส่งเสริ มหั ตถกรรมทอผ้าอี สาน 12 The Journal of the Royal Society of Thailand Vol. 40 No. 3 Jul-Sep 2015 ...ถ้าดีก็ชมเชยว่าท� ำได้ดี ก็เพิ่มเงินให้ ถ้าคนไหนทอไม่ค่อยดี ก็จะเขียนว่า ทอไม่แน่น เขียนมาละเอียดมาก และบอกว่า ลายไม่เสมอกันยังห่างอยู่ ท่านจะเขียนมา อย่างละเอียด... ๒๐ ชาวบ้านจึงมีความซาบซึ้งในพระมหากรุณาธิคุณเป็นอย่างยิ่ง แม้ว่าสมเด็จพระนางเจ้า สิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถจะยังไม่เคยเสด็จบ้านก� ำพี้ ชาวบ้านผู้หนึ่งกล่าวว่า ...คิดถึงตลอดเวลา เพราะท่านย่างก้าวเข้ามาส่งเสริม ทางครอบครัว สถานการณ์ดีขึ้นทุกอย่าง มีเงินมีทองพอใช้สอยแต่ละวัน ท่านมาแต่จิตใจท่าน ตัวท่าน ไม่เคยมา ไม่เคยเห็น แต่ดีใจภาคภูมิใจมาก... ๒๑ ในหมู่บ้านที่มีโครงการส่งเสริมศิลปาชีพที่อ� ำเภอนาหว้า จังหวัดนครพนม ซึ่งเป็นพื้นที่ แห่งแรกที่โครงการส่งเสริมศิลปาชีพได้เข้ามาส่งเสริมศิลปะการทอผ้าไหมนั้น เริ่มด้วยการที่สมเด็จพระนาง เจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถโปรดเกล้าฯ ให้รับซื้อผ้าไหมมัดหมี่ที่ชาวบ้านทอทุกชิ้น โดยพระราชทาน ค่าตอบแทนสูงเพื่อเป็นก� ำลังใจ และช่วยไม่ให้พ่อค้าคนกลางกดราคามากนัก ทั้งยังทรงสังเกตว่า ความประณีตในการทอผ้านั้นบ่อยครั้งขึ้นอยู่กับฐานะความเป็นอยู่ของผู้ทอด้วย กล่าวคือคนที่มีฐานะ ความเป็นอยู่ดีพอสมควรจะมีเวลานั่งทอผ้าอยู่กับที่ ขณะที่ชาวบ้านที่ยากจนไม่อาจนั่งทอผ้าอยู่กับ ที่ได้นาน เพราะจ� ำเป็นต้องลุกไปท� ำงานอย่างอื่นเป็นระยะ ๆ ข้าราชการท้องถิ่นซึ่งได้รับมอบหมายให้เป็นผู้ประสานงานศิลปาชีพของอ� ำเภอนาหว้า ได้เล่าถึงพระราชด� ำริในเรื่องนี้ตามที่ได้รับฟังจากท่านผู้หญิง ม.ร.ว.สุประภาดา เกษมสันต์ ราชเลขานุการ ในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ มีความว่า ...ท่านดูเนื้อผ้าท่านบอกได้ว่า คนทอยากจนหรือมีฐานะดี ถ้าคนจนลายจะไม่ เสมอกัน เนื้อผ้าทอบางตอนสวย บางตอนหยาบ คนจนมีงานมาก คนมีฐานะจะนั่งอยู่กับ ที่ตลอด.. . ๒๒ ด้วยเหตุนี้ พระองค์จึงโปรดเกล้าฯ ให้รับซื้อผ้าทอซึ่งอาจไม่ประณีตนักจากผู้ทอที่มีฐานะ ความเป็นอยู่ยากจน ต่อมาทรงสังเกตว่าชาวบ้านบางคนยังมิได้พยายามที่จะพัฒนาฝีมือให้ดีขึ้น ทั้งที่ฐานะ ความเป็นอยู่กระเตื้องขึ้น และเข้าร่วมโครงการเป็นเวลานานพอที่จะพัฒนาฝีมือได้บ้างแล้ว นอกจากนี้ ๒๐ เรื่องเดิม. ๒๑ สัมภาษณ์นางวงเดือน อุดมเดชาเวท ผู้ประสานงานโครงการศิลปาชีพ ณ อ� ำเภอนาหว้า จังหวัดนครพนม ๑๐ พฤษภาคม ๒๕๓๕. ๒๒ สัมภาษณ์สมาชิกกลุ่มทอผ้าไหม ณ บ้านนาหว้า อ� ำเภอนาหว้า จังหวัดนครพนม ๑๑ เมษายน ๒๕๓๕.